Ιερή κατήχηση(4)

ΙΕΡΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ

ΤΗΣ

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΗΤΟΙ

ΤΗΣ ΜΙΑΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Υπό του

ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΠΕΝΤΑΠΟΛΕΩΣ

Μεταγλώττιση στην Νεοελληνική

Υπό

Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δ. Δράγα, δφ, δθ, δθ.

Κεφάλαιον 11ο

 

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

§1. Η Διδασκαλία της Εκκλησίας περί της Αγίας Τριάδας

1. Τι διδάσκει η Εκκλησία για τον Τριαδικό Θεό;

            Η Εκκλησία διδάσκει: α) ότι στην ουσία του ενός Θεού διακρίνονται τρεις υποστάσεις, δηλαδή τρία πρόσωπα (λατ. personae), ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα· β) ότι ο Πατήρ είναι η αιτία του Υιού και του Πνεύματος, του Υιού «γεννητῶς» και του Αγίου Πνεύματος «ἐκπορευτῶς»· γ) ότι ο Πατήρ «ἀχρόνως» γεννά τον Υιόν, δηλ. προαιώνια, πριν από όλους τους αιώνες, και προβάλλει το Άγιο Πνεύμα· δ) ότι ο Υιός γεννάται και το Πνεύμα το Άγιο εκπορεύεται από τον Πατέρα κατά τρόπο αίδιο· ε) ότι η Εκκλησία διδάσκει και πρεσβεύει μίαν αρχή στην θεότητα, και αναγνωρίζει μίαν αιτία [ύπαρξης] του Υιού και του Πνεύματος, τον Πατέρα· στ) ότι η άπειρη ουσία του Πατρός είναι ουσία και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, και ζ) ότι ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα είναι ένας θεός και μία αδιαίρετη ουσία και φύση.

§1. Περί των σχέσεων των προσώπων της Αγίας Τριάδας

2. Ποία είναι η σχέση μεταξύ των προσώπων της Αγίας Τριάδας;

Και τα τρία πρόσωπα σαν πρόσωπα της ίδιας ουσίας και φύσης έχουν τις ίδιες φυσικές ιδιότητες: πάνσοφο νου, παντοδύναμη θέληση, και αίσθημα απόλυτης και τέλειας αγάπης. Διακρίνονται μεταξύ τους μόνο από τα προσωπικά ιδιώματα τους, που είναι:

α) του Πατρός, το ότι δεν γεννιέται ούτε εκπορεύεται από κανένα, αλλά ο ίδιος είναι η αρχή και η αιτία και του εαυτού του και των άλλων δύο υποστάσεων, και για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι μεγαλύτερος και από τους δύο όπως είναι η αιτία σε σχέση με το αιτιατό, και μάλιστα λέγεται κεφαλή του Χριστού (1^η Κορινθ. 11:3)· για το λόγο αυτό κάθε ιδιότητα και ενέργεια της θείας ουσίας αποδίδεται σ’ αυτόν, ως την πρώτη ή προκαταρκτική αιτία, και επειδή εκείνος έχει την θεότητα από τον εαυτόν του για αυτό ονομάζεται στην Αγία Γραφή ο Θεός κατ’ εξοχήν. «Καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν... ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν» (Ἰωάν. 1:1,2)· «ὁ δὲ Θεὸς τῆς εἰρήνης» (Εβρ. 13:20) κτλ. ή Θεός «τέκνα Θεοῦ γενέσθαι ... ἐκ Θεοῦ ἐγεννήθησαν» (Ιωάν. 1:12,13).

β) Ούτε όμως ο Υιὸς είναι λιγότερο Θεός. «Καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος» (Ιωάν. 1:1)· «ἐξ ὧν ὁ Χριστὸς τὸ κατὰ σάρκα, ὁ ὤν ἐπὶ πάντων Θεὸς εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας Ἀμήν»  (Ρωμ. 9:5)· «πρὸς δὲ τὸν Υἱὸν, ὁ θρόνος σου ὁ Θεός, εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος» (Εβρ. 1:8) κτλ.

γ) Και το Άγιο Πνεύμα, το οποίο έχει την ίδια απαράλλακτη θεία ουσία, είναι Θεός –«εἶπε δὲ Πέτρος, Ἀνανία, διὰ τί ἐπλήρωσεν ὁ Σατανᾶς τὴν καρδίαν σου ψεύσασθαί σε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καὶ νοσφίσασθαι (να κρατήσεις για τον εαυτόν σου) ἀπὸ τῆς τιμῆς του χωρίου (από το αντίτιμο του κτήματος); οὐχὶ μένον σοι ἔμενε, καὶ πραθὲν ἐν τῇ σῇ ἐξουσίᾳ ὑπῆρχε; Τί ὅτι ἔθου ἐν τῇ καρδίᾳ σου τὸ πρᾶγμα τοῦτο οὐκ ἐψεύσθω ἀνθρώποις, ἀλλὰ τῷ Θεῷ» (Πράξ. 5:3,4).

§3. Περί της υπαρκτικής και οικονομικής Αγίας Τριάδας

Η Αγία Τριάδα αποκαλείται «υπαρκτική» όταν θεωρείται σε σχέση προς τον εαυτόν της. Αποκαλείται όμως και «οικονομική» στη σχέση της προς την δημιουργία και ιδιαίτερα προς τον άνθρωπο και την σωτηρία του. Η σχέση αυτή της Αγίας Τριάδας προς την δημιουργία και ιδιαίτερα τον άνθρωπο είναι η αγάπη, ακόμη και προς τους αμαρτωλούς ανθρώπους και τους μη άξιους αγάπης. Υπό την οικονομική αυτή άποψη το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας αποκαλείται υιός Λόγος του Πατρός, ή απλά ο Λόγος, εφ’ όσον αυτός είναι το στόμα του Πατρός για τους ανθρώπους, η πλήρης και ταχεία αποκάλυψη του, μέσω του οποίου ο Θεός Πατήρ αποκάλυψε τον εαυτόν του, τις βουλές και τα μυστήρια του στους ανθρώπους. Επίσης σε αυτήν την οικονομική άποψη το τρίτο πρόσωπο, το Άγιο Πνεύμα, ονομάστηκε έτσι από την ενέργειά του μέσα στην πνευματική κτίση. Ονομάστηκε, δηλαδή, Πνεύμα σαν πνευματικός άνεμος που γεμίζει τις καρδιές των πιστών με ζωή και πνευματική χάρη. Ονομάζεται Άγιον σε αντίθεση προς τα πονηρά και ακάθαρτα πνεύματα, που επίσης ενεργούν μέσα στον κόσμο ζητώντας να μολύνουν τον άνθρωπο. Ονομάζεται επίσης και Παράκλητος επειδή είναι προστάτης («ἀντιλήπτωρ») και βοηθός (Α Ιωάν. 2:1) των πιστών προκειμένου να εκπληρώσουν τον προορισμό τους στην γη, δηλαδή την πραγματοποίηση του θείου θελήματος.

Πρώτος ο Σωτήρας αποκάλυψε το μυστήριο της Αγίας Τριάδας καθαρά και ξάστερα. Βέβαια το μυστήριο αυτό απεικονίστηκε προκαταβολικά στην Παλαιά Διαθήκη σε χωρία και εκφράσεις που είναι καταληπτά μόνο σε μας που έχουμε φωτισθεί από το Ευαγγέλιο. Τέτοια ακριβώς είναι τα εξής:

Λέγει ο Ησαίας: «Διότι ένα παιδίον γεννήθηκε για μας, ένας Υιός μας δόθηκε, του οποίου η αρχή (η εξουσία) θα είναι στους ώμους του και το όνομά του θα είναι μεγάλης βουλής άγγελος, θαυμαστός, σύμβουλος, ισχυρός, εξουσιαστής, άρχοντας της ειρήνης, πατήρ του μέλλοντος αιώνα» (Ησ. 9:6). «Και μία ράβδος θα εξέλθει από τη ρίζα του Ιεσσαί, και ένα άνθος θα βγει από τη ρίζα του και το Πνεύμα του Θεού θα αναπαυθεί επάνω του: πνεύμα σοφίας, και σύνεσης, πνεύμα βουλής και ισχύος, πνεύμα γνώσης και ευσέβειας. Πνεύμα φόβου Θεού θα τον γεμίσει» (Ησ. 11:1-3).

Ο Ιωήλ λέγει τα εξής: «Και μετά από αυτά θα γίνουν τα εξής, θα γίνει έκχυση του Πνεύματός μου επάνω σε κάθε [ανθρώπινη] σάρκα, και οι υιοί σας και οι θυγατέρες σας και οι πρεσβύτεροί σας θα δουν όνειρα και οι νέοι σας θα αντικρίσουν οράσεις. Γιατί σε εκείνες τις ημέρες θα γίνει έκχυση του Πνεύματός  μου στους δούλους μου και στις δούλες μου, και θα δώσω τεράστια σημεία στον ουρανό, και αίμα επάνω στην γη, και φωτιά και ατμό καπνού» (Ιωήλ 2:28-30).

Άλλα παρόμοια χωρία είναι και τα εξής: Γέν. 1:2, 6:3, 8:1, 41:38, Έξοδ. 28:3, 31:3, 35:29, Αριθ. 11:26,29,31, Α Βασ. 10:6,10, 11:6, 16:13, Ψαλμ. 50:12,13, 142:12, Ησ. 40:8, 63:14, κτλ, κτλ.).

Το τριαδικό της θεότητας διδάσκεται κάπως κεκαλυμμένα στην Παλαιά Διαθήκη, στην οποία αποκαλύπτεται πάντοτε το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας. Το όνομα Ιεχωβά είναι το όνομα του Θεού πού αποκαλύφθηκε, και ο Θεός που αποκαλύφθηκε είναι το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας. Αυτός είναι και ο αρχηγός της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης!