Τιμίου Σταυρού

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ «ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ» ΓΙΑ ΤΟΝ «ΣΤΑΥΡΟ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ»

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

(PG 49, 393-398)

Νεοελληνική απόδοση

Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δ. Δράγα, δθ δφ

Α. Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

1) Γιατί γινόταν η Γιορτή του Σταυρού σε Κοιμητήριο έξω από την πόλη; Πολλές φορές συζήτησα με τον εαυτό μου για ποιο λόγο οι πατέρες μας θέσπισαν να βγαίνουμε σήμερα έξω από την πόλη και εκεί να εκκλησιαζόμαστε παραβλέποντας τους ναούς της πόλης· γιατί δεν ήταν έτσι απλά, ή επειδή έτσι το θέλησαν να το κάνουν. Γι αυτό αναζήτησα να βρω την αιτία, και βρήκα με τη χάρη του Θεού ότι ήταν και δίκαιη και εύλογη, αλλά και πρέπουσα για την παρούσα Γιορτή. Ποια λοιπόν είναι η αιτία; Το ότι κάνουμε ανάμνηση του Σταυρού· και το ότι σταυρώθηκε έξω από την πόλη Εκείνος που σταυρώθηκε. Διότι, όπως λέγεται, τα πρόβατα ακολουθούν τον Ποιμένα· ή όπου είναι ο Βασιλιάς εκεί είναι και οι στρατιώτες· και «όπου το σώμα εκεί και οι αετοί» (Ματθ. 24:28). Γι αυτό λοιπόν γίνεται έξω από την πόλη· και μάλιστα πρέπει πρώτα να αποδείξουμε ότι γι αυτό το λόγο γίνεται από τις θείες Γραφές.

2) Τι λένε οι Γραφές για τη σταύρωση του Ιησού έξω από την πόλη: Για να μη νομίζετε, λοιπόν, ότι αυτό είναι δική μου σκέψη θα σας φέρω τον Παύλο σαν μάρτυρα. Τι λοιπόν λεει εκείνος για τις θυσίες;  «Τα σώματα των ζώων, των οποίων το αίμα προσφέρεται από τον Αρχιερέα στα Άγια των Αγίων για τις αμαρτίες, κατακαίονται έξω από την παρεμβολή (το στρατόπεδο)» (Εβρ. 13:11). Γι αυτό και ο Ιησούς, για να αγιάσει με το δικό Του το αίμα το λαό, έπαθε έξω από την πόλη. Κατά συνέπεια ας βγαίνουμε έξω από την παρεμβολή για να μεταφέρουμε επάνω μας τον ονειδισμό Του. Έτσι είπε ή μάλλον διάταξε ο Παύλος· εμείς υπακούσαμε και εξήλθαμε. Γι αυτό λοιπόν, γίνεται η σύναξή μας έξω από την πόλη.

3) Γιατί στο Κοιμητήριο; Γιατί όμως σε τούτο το μαρτύριο και όχι σε κάποιο άλλο καθόρισαν οι πατέρες να κάνουμε τη σύναξή μας; Επειδή εδώ κείται ένα πλήθος από νεκρούς, και επειδή σήμερα κατέβηκε ο Ιησούς προς τους νεκρούς γι αυτό κάνουμε εδώ τη σύναξή μας. Γι αυτό και ο τόπος αυτός λέγεται Κοιμητήριο, για να μάθεις ότι εκείνοι πού έφθασαν στο τέλος της ζωής τους και είναι θαμμένοι εδώ δεν έχουν πεθάνει, αλλά κοιμούνται και αναπαύονται.

4) Ο θάνατος υπήρχε προ Χριστού:  Προτού να γίνει η παρουσία του Χριστού ο θάνατος ονομαζόταν θάνατος. «Την Ημέρα κατά την οποία θα φάγετε από το δένδρο», λεει, «θα πεθάνετε με θάνατο» (Γεν. 2:17)· και πάλι «Η ψυχή που αμαρτάνει, αυτή  θα πεθάνει» (Ιεζ. 18:20)· και ο Δαβίδ, «Ο θάνατος αμαρτωλών πονηρός» (Ψαλ. 33:22 )· και πάλι «Τίμιος ενώπιον του Κυρίου ο θάνατος των οσίων Αυτού» (Ψαλ. 115:15)· και ο Ιώβ, «ο θάνατος για το άνδρα ανάπαυση» (Ιώβ 3:23 και 17:16). Δεν ονομαζόταν μόνο θάνατος, αλλά και Άδης. Άκουσε τι λεει ο Δαβίδ, «Ο Θεός όμως θα λυτρώσει την ψυχή μου από το χέρι του Άδη, όταν θα με αναλάβει» (Ψαλ. 48:16)· και ο Ιακώβ, «και θα κρημνίσετε καταλυπημένο το γήρας μου στον Άδη» (Γεν. 42:38). Αυτά τα ονόματα είχε το τέλος του ανθρώπου πριν έλθει ο Χριστός.

5) Ο Χριστός μετάτρεψε το θάνατο σε ύπνο ή κοίμηση (ανάπαυση): Όμως, επειδή ήρθε ο Χριστός, και πέθανε για χάρη της ζωής του κόσμου, ο θάνατος δεν ονομάζεται τώρα πια θάνατος, αλλά «ύπνος» και «κοίμηση». Το ότι λέγεται «κοίμηση» φαίνεται από όσα είπε ο Χριστός: «Ο Λάζαρος ο φίλος μας κοιμήθηκε» (Ιωάν. 11:11). Δεν είπε «πέθανε», αν και είχε πεθάνει. Και για να μάθεις ότι η λέξη «κοίμηση» ήταν παράξενη, πρόσεξε πως ακούστηκε αυτό στους μαθητές που θορυβήθηκαν και είπαν: «Κύριε, αν κοιμάται τότε θα σωθεί» (Ιωάν. 11:12)· το οποίο σημαίνει ότι δεν κατάλαβαν τι τους είπε. Και πάλι ο Παύλος: «Άρα χάθηκαν όσοι κοιμήθηκαν» (Α Κορ. 15:18); Και σε κάποιους άλλους: «Εμείς που ζούμε δεν θα προφθάσουμε όσους έχουν κοιμηθεί» (Α Θεσ. 4:14), δηλ. όσους έχουν αποθάνει.  Και πάλι κάπου αλλού: «Σήκω επάνω εσύ που αναπαύεσαι» (Εφ. 5:14)! Και για να δείξει ότι αναφερόταν σε νεκρό πρόσωπο, πρόσθεσε: «και ανάστα εκ των νεκρών». Βλέπεις λοιπόν ότι παντού ο θάνατος ονομάζεται ύπνος. Γι αυτό και ο σχετικός τόπος λέγεται «Κοιμητήριο».

6) Η σωστή συμπεριφορά στην ταφή αγαπητού μας προσώπου: Όταν λοιπόν φέρνεις στο κοιμητήριο κάποιο νεκρό, να μη ταλαιπωρείς με θρήνο τον εαυτό σου· γιατί δεν τον φέρνεις στο θάνατο αλλά στον ύπνο (στην ανάπαυση). Αυτό και μόνο το όνομα είναι ικανό να σε παρηγορήσει στην συμφορά σου. Μάθε που πας· σε Κοιμητήριο! Και πότε τον φέρνεις· μετά το θάνατο του Χριστού, οπότε τα νεύρα του θανάτου είναι κομμένα. Ώστε λοιπόν και από τον τόπο και από τον καιρό μπορείς να αντλήσεις μεγάλη παρηγοριά. Μάλιστα τα λόγια αυτά αρμόζουν ιδιαίτερα στις γυναίκες επειδή είναι στη φύση τους να συμπάσχουν και ευκολότερα να πέφτουν σε αθυμία. Αλλά το φάρμακο της αθυμίας, δηλ. το όνομα του τόπου, είναι δραστικό αποτελεσματικά. Γι αυτό και γίνεται εδώ η σύναξη.

Β. Η ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

1) Ο Χριστός σύντριψε με τη σταύρωσή Του τις πύλες του Άδη. Σήμερα όμως ο Δεσπότης ημών κατέβηκε στον Άδη. Σήμερα σύντριψε τις χάλκινες πύλες. Σήμερα διαμέλισε τους σιδερένιους μοχλούς.  Πρόσεξε την ακρίβεια της λέξης. Δεν είπε ότι άνοιξε τις χάλκινες πύλες, αλλά ότι τις σύντριψε (Ψαλ. 106:16 και Ησ. 45:2), έτσι ώστε να αχρηστέψει το δεσμωτήριο (φυλακή). Δεν αφαίρεσε τους μοχλούς, αλλά τους διαμέλισε, ώστε να αποδυναμώσει τη φυλακή. Όπου δεν υπάρχει ούτε πύλη, ούτε μοχλός, και αν εισέλθει κανείς δεν γίνεται κρατούμενος. Όταν λοιπόν συντρίψει ο Χριστός κάτι, ποιος άλλος μπορεί να το επιδιορθώσει; Γιατί ο,τιδήποτε ο Θεός ανατρέψει, ποιος μπορεί να το αποκαταστήσει; Όταν οι βασιλιάδες θέλουν να απελευθερώσουν τους φυλακισμένους και στέλνουν επιστολές, δεν κάνουν το ίδιο. Αφήνουν και τις πύλες και τους φρουρούς για να δείξουν ότι θα υπάρξει και πάλι ανάγκη να εισέλθει κανείς εκεί, είτε από εκείνους που απελευθέρωσαν είτε από κάποιους άλλους που θα εισέλθουν αντί γι αυτούς. Ο Χριστός όμως δεν έκανε έτσι. Επειδή ήθελε να δείξει ότι ο θάνατος βρήκε το τέλος του σύντριψε τις πύλες του τις χάλκινες.

2) Τι σημαίνουν οι χάλκινες πύλες και οι σιδερένιοι μοχλοί; Τις ονόμασε χάλκινες, όχι διότι ήσαν κατασκευασμένες από χαλκό, αλλά για να δηλώσει την σκληρότητα και αναγκαιότητα του θανάτου. Και για να μάθεις ότι ο χαλκός και ο σίδηρος δηλώνουν κάτι που είναι άκαμπτο και ανένδοτο, άκουσε τι λεει προς κάποιον απερίσκεπτο. «Το νεύρο σου είναι σιδερένιο και ο τράχηλός σου και το μέτωπό σου χάλκινα» (Ησ. 48:4). Δεν το είπε αυτό επειδή είχε σιδερένιο νεύρο, ούτε επειδή το μέτωπό του ήταν χάλκινο. Το είπε επειδή είχε όψη αμείλικτη, αδιάντροπη και σκληρή. Θέλεις να μάθεις πως ήταν αμείλικτος και ανένδοτος και ανυποχώρητος; Για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα κανένας από αυτούς που αιχμαλώτισε δεν έπεισε το θάνατο να τον αφήσει ελεύθερο, μέχρις ότου τον ανάγκασε ο Δεσπότης των Αγγέλων όταν κατέβηκε εκεί.

3) Τι ακριβώς έκανε ο Χριστός όταν κατέβηκε στον Άδη: Πρώτα έδεσε τον ισχυρό, και ύστερα του αφαίρεσε τα πολύτιμα σκεύη. Γι  αυτό μιλάει για «θησαυρούς σκοτεινούς και αόρατους» (Ησ. 45:3). Αν και αυτό που λέγεται είναι ένα, εντούτοις αυτό που εννοείται είναι διπλό. Γιατί υπάρχουν πρώτα-πρώτα οι σκοτεινοί χώροι, που μπορούν να γίνουν ορατοί, όταν εισέρχεται σε αυτούς λυχνάρι και φως. Ο χώρος του Άδη ήταν ο πιο σκοτεινός και άχαρις, και ποτέ δεν είχε δεχθεί μέσα του τη φύση του φωτός! Γι αυτό μίλησε για «σκοτεινούς και αόρατους θησαυρούς». Ήταν πράγματι σκοτεινοί μέχρις ότου κατέβηκε εκεί ο Ήλιος της δικαιοσύνης, και έλαμψε σαν αστραπή, και μετάτρεψε τον Άδη σε Ουρανό. Διότι όπου είναι ο Χριστός, εκεί είναι και ο ουρανός. Έπειτα ονόμασε τον Άδη «σκοτεινούς θησαυρούς», απλούστατα γιατί πράγματι υπήρχε εκεί πολύς πλούτος. Διότι ολόκληρη η φύση των ἀνθρώπων αποτελεί πλούτο του Θεού. Αυτό μας το διαδηλώνει ο Παύλος, όταν λεει: ότι «ο Κύριος γίνεται πλούτος σε όλους και ιδιαίτερα για όλους που Τον επικαλούνται» (Ρωμ. 10:12).

4) Τι έκανε ο Χριστός στο διάβολο και στο θάνατο: Όπως λοιπόν ένας βασιλιάς που βρίσκει κάποιο λήσταρχο να τρέχει στις πόλεις και να αρπάζει από παντού, να κοιμάται στις σπηλιές και να αποθηκεύει εκεί τον πλούτο, δένει το λήσταρχο και τον παραδίδει στην κόλαση ενώ μεταφέρει το θησαυρό του στα βασιλικά ταμεία· έτσι έκανε και ο Χριστός με το θάνατό Του· έδεσε το λήσταρχο και τον δεσμοφύλακα, δηλ. το διάβολο και το θάνατο, και μετάφερε στα βασιλικά δώματα ολόκληρο το θησαυρό του, δηλ. το γένος των ανθρώπων. Αυτό τονίζει ο Παύλος όταν λεει: «Μας λύτρωσε από την εξουσία του σκότους, και μας μετάφερε στη βασιλεία της αγάπης του» (Κολ. 1:13). Και το πιο θαυμαστό είναι το ότι ο ίδιος ο βασιλιάς παρουσιάστηκε· αν και κανένας βασιλιάς δεν συγκαταβαίνει ποτέ να πράξει κάτι τέτοιο, αλλά με τους υπηρέτες ελευθερώνει τους δέσμιους. Εδώ όμως τα πράγματα δεν έχουν έτσι, διότι ο ίδιος ο βασιλιάς ήρθε στους φυλακισμένους, και δεν δίστασε από ντροπή να εισέλθει στη φυλακή και στους φυλακισμένους. Γιατί δεν αισθάνεται ντροπή γι αυτόν που έπλασε. Έσπασε λοιπόν τις θύρες και σύντριψε τους μοχλούς, παρουσιάστηκε στον Άδη, και μετάτρεψε ολόκληρη τη φυλακή του σε έρημο, και αφού έδεσε το δεσμοφύλακα, ξαναγύρισε κοντά μας. Ο τύραννος έγινε αιχμάλωτος. Ο ισχυρός, δέσμιος. Ο θάνατος παρέδωσε τα όπλα., και έπεσε γυμνός μπροστά στα πόδια του Βασιλιά.

5) Ο τρόπος με τον οποίο νίκησε ο Χριστός: Είδες πόσο θαυμαστή είναι αυτή η νίκη; Είδες τα κατορθώματα του Σταυρού; Να σου πω και κάτι που είναι ακόμη πιο θαυμαστό; Μάθε τον τρόπο της νίκης, και τότε θα εκπλαγείς πραγματικά. Γιατί με τα μέσα με τα οποία νίκησε ο διάβολος, με αυτά υπερνίκησε ο Χριστός. Παίρνοντας τα ίδια τα όπλα του, με αυτά τον πολέμησε· και πώς έγινε αυτό, άκουσε: «Παρθένος», «θάνατος» και «ξύλο» ήταν τα σύμβολα της ήττας μας. «Παρθένος» ήταν η Εύα, γιατί δεν είχε ακόμη συνέλθει με άνδρα. Το «ξύλο» ήταν το δένδρο, και ο «θάνατος» ήταν η τιμωρία του Αδάμ. Αλλά να, πάλι παρθένος και ξύλο και θάνατος, αυτά δηλ. τα «σύμβολα της ήττας», έγιναν «σύμβολα της νίκης». Αντί για την Εύα υπάρχει η Μαριάμ. Αντί για το ξύλο της γνώσεως του καλού και του κακού υπάρχει το ξύλο του Σταυρού. Αντί του θανάτου του Αδάμ υπάρχει ο θάνατος του Χριστού. Είδες, με τα μέσα που νίκησε, με αυτά είχε ηττηθεί εκείνος; Γύρω από το δένδρο αγωνίστηκε ο διάβολος κατά του Αδάμ. Γύρω από το Σταυρό πάλεψε ο διάβολος κατά του Χριστού. Το ένα ξύλο έστειλε στον Άδη· το άλλο όμως ανακάλεσε εκείνους που είχαν αποκλεισθεί εκεί. Επίσης το ένα ξύλο έκρυψε τον γυμνό αιχμάλωτο· το άλλο όμως έδειξε σε όλους το γυμνό νικητή αφ’ υψηλού. Και ο ένας θάνατος κατάκρινε εκείνους που τον ακολούθησαν· ο άλλος όμως θάνατος ανάστησε και εκείνους που προηγήθηκαν πριν από αυτόν. «Ποιος θα μιλήσει για τις δυναστείες του Κυρίου» (Ψαλ. 105:2); Από θάνατο γίναμε αθάνατοι! Αυτά είναι τα κατορθώματα του Σταυρού. Έμαθες τη νίκη; Έμαθες τον τρόπο της νίκης; Μάθε επίσης ότι το κατόρθωμα έγινε χωρίς κόπο. Εμείς δεν πήραμε στα χέρια μας όπλα· δεν σταθήκαμε σε παράταξη μάχης· ούτε δεχθήκαμε τραύματα· ούτε είδαμε πόλεμο·  και όμως πήραμε τη νίκη. Ο αγώνας ήταν του Δεσπότη, και το στεφάνι δικό μας. Αφού λοιπόν είναι και δική μας η νίκη, ας αλαλάξουμε όλοι μας σήμερα, σαν στρατιώτες, τον επινίκιο ύμνο, και ας πούμε με ύμνους στο Δεσπότη. «Κατάπιε η νίκη το θάνατο. Θάνατε που είναι η νίκη σου; Άδη που είναι το κεντρί σου» (Ωσ. 13:14, Α Κορ. 15:54-55); Αυτά κατόρθωσε για μας ο Σταυρός!

6) Τι είναι και τι έκανε ο Σταυρός! Ο Σταυρός είναι το θέλημα του Πατρός· η δόξα του Μονογενούς· η αγαλλίαση του Πνεύματος· το στολίδι των Αγγέλων· η ασφάλεια της Εκκλησίας· το καύχημα του Παύλου· το τείχος των Αγίων· το Φως απάσης της οικουμένης! Όπως σε ένα σπίτι που είναι κλεισμένο στο σκοτάδι, αν ανάψει κάποιος μια λαμπάδα και την στήσει όρθια απομακρύνει το σκοτάδι· έτσι και στην οικουμένη που ήταν κλεισμένη σε ζοφερό σκοτάδι, άναψε ο Χριστός το Σταυρό σαν λαμπάδα και τον έστησε όρθιο, και έτσι διέλυσε όλο το ζοφερό σκοτάδι της γης. Όπως η λαμπάδα έχει το φως της να λάμπει πάνω από την κορυφή της, έτσι και ο Σταυρός είχε τον Ήλιο της δικαιοσύνης να λάμπει πάνω από την κεφαλή του. Το σύμπαν έφριξε όταν Τον είδε καρφωμένο εκεί· η γη συγκλονίστηκε· οι πέτρες ράγισαν· και όμως, παρ’ όλο που ράγισαν οι πέτρες η αναισθησία των Ιουδαίων δεν ράγισε· το καταπέτασμα σχίστηκε, όχι όμως και η πονηρή συμφωνία τους.

      

7) Γιατί σχίστηκε το καταπέτασμα; Επειδή δεν άντεχε ο ναός να βλέπει το Δεσπότη σταυρωμένο. Με όσα συνεπώς έγιναν στο καταπέτασμά μόνο το εξής έχω να προτείνω: Όποιος λοιπόν θέλει ας πατήσει στα Άγια των Αγίων. Διότι τι όφελος έχω από αυτά, όταν προσφέρεται απ’ έξω μια τέτοια θυσία; Τι όφελος έχω πλέον από τη διαθήκη; Άσκοπα και μάταια τους εκπαίδευα τόσο χρόνο. Το ίδιο φώναζε και ο προφήτης, όταν έλεγε, «γιατί έφρυξαν τα έθνη και οι λαοί μελέτησαν πράγματα κενά» (Ψαλ. 2:1); Άκουσαν, «Σαν πρόβατο τον φέρανε για σφαγή και σαν αμνό μπροστά στον κουρέα του που έμεινε άφωνος» (Ησ. 53:7)· αλλά αν και μελέτησαν την προφητεία για τόσο χρόνια, όταν έφθασε η εκπλήρωσή της, απίστησαν. Είδες πως μελέτησαν πράγματα κενά; Γι αυτό σχίστηκε ο ναός, για να δηλώσει την ερήμωσή του που θα ίσχυε παντοτινά ύστερα από αυτά τα γεγονότα.

Γ. Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ ΣΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ

1) Ο Σταυρός στη Θεία Ευχαριστία: Επειδή λοιπόν και εμείς πρόκειται σήμερα στον εσπερινό να ατενίσουμε τον προσηλωμένο στο Σταυρό, σαν αμνό που σφαγιάσθηκε και προσφέρθηκε σαν θυσία, παρακαλώ να προσέλθουμε με αισθήματα φρίκης και ντροπής πολλής και ευλάβειας. Δεν προσέξατε τους αγγέλους, που παρευρέθηκαν στον τάφο που δεν είχε το σώμα αλλά ήταν κενός; Και όμως επειδή δέχθηκε ολόκληρο το Δεσποτικό σώμα, έγινε τόπος στον οποίο αποδίδεται μεγάλη τιμή. Οι άγγελοι που ξεπερνούν τη φύση μας στάθηκαν στον τάφο με τόση συστολή και ευλάβεια! Εμείς όμως που δεν πρόκειται να παρευρεθούμε σε τάφο κενό, αλλά στην Τράπεζα που έχει επάνω της τον Αμνό, θα προσέλθουμε με θόρυβο και ταραχή; Τι συγχώρηση είναι δυνατόν να μας χορηγηθεί; Δεν τα λεω αυτά έτσι τυχαία, αλλά επειδή βλέπω πολλούς απόψε πού κάνουν θόρυβο, που φωνασκούν, που επιτίθενται ο ένας στον άλλο, που πηδούν και λοιδορούν, και έτσι προξενούν στον εαυτό τους κόλαση αντί για σωτηρία. Για χατίρι τους λοιπόν κάνω αυτή την παραίνεση.

2) Πως πρέπει να στεκόμαστε στη Θεία Ευχαριστία: Τι κάνεις άνθρωπέ μου, όταν ο ιερέας στέκεται μπροστά στην αγία Τράπεζα και σηκώνει τα χέρια του προς τον ουρανό, επικαλούμενος το Άγιο Πνεύμα, για να προσέλθει και να αγγίξει τα προκείμενα Δώρα; Κάνεις απόλυτη ησυχία και σιωπή; Τι κάνεις όταν το Πνεύμα δίνει τη χάρη, όταν κατέρχεται, όταν αγγίζει τα προκείμενα, όταν βλέπεις το πρόβατο να σφάζεται και να διαμελίζεται; Τότε προξενείς θόρυβο, ταραχή, φιλονικία, λοιδορία; Και πως θα μπορέσεις να απολαύσεις τα αγαθά αυτής της θυσίας, όταν προσέρχεσαι σε αυτήν την Τράπεζα με τόση ταραχή; Δεν μας αρκεί ότι προσερχόμαστε με αμαρτήματα, αλλά ούτε και κατά τον καιρό αυτό που προσερχόμαστε δεν μπορούμε να παραμείνουμε ελεύθεροι από πλημμελήματα; Γιατί όταν φιλονικούμε, όταν προκαλούμε θόρυβο, όταν δαγκώνουμε ο ένας τον άλλο, πως θα παραμείνουμε ελεύθεροι από αμαρτήματα; Γιατί έρχεσαι; πες μου· για ποιο λόγο επείγεσαι να δεις το πρόβατο σφαγιασμένο; Αν είχες να βλέπεις αυτή τη θυσία καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας, πες μου, θα έφθανες στον κορεσμό; Όλη την ημέρα περίμενες καρτερικά, πέρασες το μεγαλύτερο μέρος της νύχτας, και τόση κούραση αποδίδεις και εξαπολύεις μέσα σε ένα τόσο ελάχιστο διάστημα καιρού;

3) Το Σώμα και το Αίμα του Εσταυρωμένου Χριστού: Βάλε καλά στο νου σου τι ακριβώς είναι το προκείμενο, και για ποια αιτία υπάρχει εδώ. Σφαγιάσθηκε για σένα, εσύ όμως Τον εγκαταλείπεις, βλέποντας Τον σφαγιασμένο; «Όπου το πτώμα», λεει, «εκεί και οι αετοί» (Ματθ. 24:28). Εμείς όμως δεν προσερχόμαστε σαν αετοί, αλλά σαν σκύλοι· τέτοια είναι η αδιαντροπιά μας.  Βάλε καλά στο νου σου τι είναι αυτό που χύθηκε στο Σταυρό· είναι Αίμα, το Αίμα που εξάλειψε το χειρόγραφο των αμαρτιών μας· το Αίμα που καθάρισε την ψυχή σου· που έσβησε την κηλίδα· που θριάμβευσε πάνω στις αρχές και στις εξουσίες.

4) Το τρόπαιο του Σταυρού: «Απογύμνωσε τις αρχές και τις εξουσίες και τις διαπόμπευσε δημόσια με το θρίαμβο Του στο Σταυρό » (Κολ. 2:15). Το τρόπαιο, λεει, έχει πολλούς συμβολισμούς της νίκης. Τα λάφυρα κρέμονται πάνω από το ύψος του Σταυρού. Όπως ένας γενναίος βασιλιάς που νίκησε δύσκολο πόλεμο, τοποθετεί σε τρόπαιο υψηλό την ασπίδα και τα όπλα του τύραννου και των στρατιωτών που νικήθηκαν· έτσι και ο Χριστός, που νίκησε τον πόλεμο κατά του διαβόλου, κρέμασε όλα τα όπλα του, δηλ. το θάνατο και την κατάρα, επάνω σε ένα υψηλό Σταυρό, σαν σε ένα τρόπαιο, ώστε όλοι να βλέπουν το τρόπαιο αυτό, οι άνω δυνάμεις στους ουρανούς, οι κάτω άνθρωποι, στη γη, και αυτοί οι δαίμονες που νικήθηκαν.

5) Συμπεράσματα: Αφού λοιπόν απολαύσαμε μια τέτοια δωρεά, ας προσπαθήσουμε να αποδειχθούμε άξιοι όλων αυτών των αγαθών πού παραλάβαμε, ώστε να επιτύχουμε να εισέλθουμε στη βασιλεία των ουρανών, με τη χάρη και φιλανθρωπία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, εις τον οποίον μαζί με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα ανήκει η δόξα, η τιμή και το κράτος εἰς τους αιώνας των αιώνων, ΑΜΗΝ.