Εισόδια της Θεοτόκου

ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Προοίμιο: Ο μήνας Νοέμβριος σηματοδοτείται από τη Θεομητορική γιορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου που γιορτάζεται στις 21 του μηνός και αναφέρεται σε ένα πολύ σημαντικό γεγονός του βίου της το οποίο είναι καθοριστικό της αποστολής της στο σωτήριο έργο της Ενανθρωπήσεως του Θεού. Η γιορτή αυτή, όπως και οι περισσότερες από τις θεομητορικές γιορτές, στηρίζεται στις πληροφορίες που αντλούμε από το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου. Από το Ευαγγέλιο αυτό, που τοποθετείται ιστορικά από τους ιστορικούς επιστήμονες στον 2^ο αιώνα μ.Χ., αντλούνται οι περισσότερες πληροφορίες για το βίο της Θεοτόκου οι οποίες και αποτελούν το περιεχόμενο της γιορτής των Εισοδίων, αλλά και της Συλλήψεως (9 Δεκεμβρίου), του Γενεσίου (8 Σεπτεμβρίου), του Ευαγγελισμού (25 Μαρτίου), της Κοιμήσεως (15 Αυγούστου) και της Συνάξεως (26 Δεκεμβρίου) της Θεοτόκου ως και πολλών άλλων συναφών εορτών, όπως των Νηπίων (29 Δεκεμβρίου), της Συνάξεως Ιωακείμ και Άννας (9 Σεπτεμβρίου), τού Ζαχαρία (5 Σεπτεμβρίου), κ.τ.λ. Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια επιλογή παραγράφων από τους δύο βαρυσήμαντους λόγους 52 και 53 Εις την Είσοδο της Θεοτόκου στον Ναό της Ιερουσαλήμ του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης.

 «Eις τα Εισόδια της Θεοτόκου»
Αποσπάσματα από τους Λόγους 52 και 53

του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά

Διασκευή  από το ελληνικό διαδύκτιο

Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Διον. Δράγα, δθ, δφ, δθ

1. Η υπεροχή της παρθένου και η εκλογή της από τον Θείο Λόγο: «…Εάν το δένδρο αναγνωρίζεται από τον καρπό, και το καλό δένδρο παράγει επίσης καλό καρπό, η μητέρα της αυτούσιας-αγαθότητας, η γεννήτρια της αιώνιας καλλονής, πως δεν θα υπερείχε ασύγκριτα κατά την καλοκαγαθία από κάθε αγαθό εγκόσμιο και υπερκόσμιο;

Διότι η δύναμη που καλλιέργησε τα πάντα, δηλ. ο προαιώνιος και υπερούσιος Λόγος, από ανέκφραστη φιλανθρωπία και ευσπλαχνία για χάρη μας θέλησε να περιβληθεί τη δική μας εικόνα, για να ανακαλέσει τη φύση που σύρθηκε στον Άδη και να την ανακαινίσει, γιατί είχε παλαιωθεί και να την αναβιβάσει προς το υπερουράνιο ύψος της βασιλείας και θεότητάς του.

Βρίσκει λοιπόν αυτήν την αειπάρθενη η οποία υμνείται από μας σήμερα που γιορτάζουμε την παράδοξη είσοδό της στα άγια των αγίων και την εκλέγει ανάμεσα από όλους ανά τους αιώνες εκλεκτούς και θαυμαστούς και περιβόητους για την ευσέβεια και σύνεση και σε λόγια και σε έργα.

2. Το μυστήριο της αμόλυντης και καθαρότατης Παρθένου: Ήταν αδύνατο η ύψιστη και υπεράνω του νου καθαρότητα, ο σαρκωθείς Λόγος, να ενωθεί με μολυσμένη φύση, γιατί ένα μόνο πράγμα είναι αδύνατο στο θεό, το να έλθει σε ένωση με ακάθαρτο, πριν αυτό καθαρισθεί. Γι' αυτό και χρειαζόταν κατ' ανάγκη μια τελείως αμόλυντη και καθαρότατη παρθένος για την κυοφορία και γέννηση του εραστή και δότη της καθαρότητας, η οποία και προορίσθηκε και φανερώθηκε, ενώ το σχετικό με αυτήν μυστήριο τελέσθηκε, με πολλά παράδοξα γεγονότα.

3. Το θαύματα της γέννησης της και της διαμονής της στα Άγια των Αγίων: Πρώτα η γέννησή της από το ζεύγος που ζητούσε με άσκηση και προσευχή τη λήξη της ατεκνίας τους και έλαβαν την υπόσχεση και συνέλαβαν την τωρινή Θεομήτορα. Και επειδή οι πολυάρετοι γονείς της πέτυχαν το ζητούμενο, έσπευσαν να εκπληρώσουν την προς το Θεό υπόσχεσή τους και μετά τον απογαλακτισμό την οδηγούν στο ιερό του Θεού και στον ιεράρχη που βρισκόταν εκεί, αλλά και αυτή μόνη της με ελεύθερη γνώμη προσήλθε στο Θεό και διέμενε στα άγια των αγίων. Τρεφόταν δε από πάνω με άγγελο με απόρρητη τροφή που δυνάμωνε καλύτερα τη φύση της και τελειοποιούσε τον εαυτό της κατά το σώμα, ώστε το κατάλληλο καιρό να ανοιχτούν οι ουράνιες μονές και να δοθούν για αιώνια κατοίκηση σε όσους πιστεύουν στη παράδοξη γέννα της.

4. Τα χαρίσματα και οι αρετές της που την ανάδειξαν σε έμψυχο βασιλικό θρόνο του Θεού: Έχοντας πλέον από τη μητρική ακόμη κοιλιά τέτοια θεία χαρίσματα και φυσικά δώρα, δεν δέχθηκε ούτε καμιά άλλη επίκτητη φύση (διότι έτσι νομίζω ότι πρέπει να ονομάζουμε τα από τους δασκάλους αποκτήματα) να εισφέρει μέσα της φοιτώντας σε δασκάλους. Αντίθετα, αφού παρέδωσε στο Θεό τον ηγεμονικό νου ως υπήκοο σε όλα, εγκατέλειψε δε τελείως τα διδάγματα των ανθρώπων και έτσι δέχθηκε άφθονη την από τα άνω σοφία, στο σημείο της ηλικίας που οι γονείς τοποθετούν τα παιδιά χωρίς τη θέλησή τους ως νήπια κάτω από τη καθοδήγηση νηπιαγωγού και τα παραδίδουν σε γραμματοδιδασκάλους, αυτή παρακάθεται μαζί με το Θεό σε άγια άδυτα σαν θεσπέσια ανάκτορα, ως βασιλικός έμψυχος θρόνος ανώτερος από κάθε έδρα, στολισμένος ολόκληρος με αρετές που πρέπουν σε τέτοιο βασιλέα που κάθεται σε αυτόν.

5. Η ελεύθερη εκλογή της αφιέρωσης της στον Θεό και η εκλογή της από το Θεό: Μόλις τριών ετών που μόλις είχε αποκοπεί από το θήλασμα και τη δίαιτα της αγκαλιάς δείκνυε το πρέπον σε όσους γνωρίζουν να κρίνουν αλάθευτα. Όταν έφθασε κοντά στα πρόθυρα του ιερού, ενώ νεανίδες ευγενείς ντυμένες επάξια προς το γένος τους την περιστοίχιζαν κρατώντας λαμπάδες και έτσι με επισημότατη πομπή την προέπεμπαν με ευταξία προς το εσωτερικό, τότε φάνηκε ότι αισθανόταν καλύτερα από όλους όσα συμβαίνουν και επρόκειτο να συμβούν. Σεμνή τότε, χαρούμενη και θαυμαστή με το κατάλληλο παράστημα, ήθος και φρόνημα προχώρησε και ήρθε σε συνάντηση με τον αρχιερέα. Αμέσως εγκατέλειψε όλους γονείς, τροφούς, συνομήλικες και αποχωρίσθηκε από τους συναγμένους, μόνη εντελώς, χαρούμενη προχωρεί στον αρχιερέα ο οποίος την εισήγαγε στα άγια των αγίων και έπεισε όλους τους τότε ζώντας να δέχονται το γεγονός αυτό, με τη σύμπραξη και τη συναπόφαση του Θεού. Διότι επρόκειτο να γίνει σκεύος εκλογής, όχι όπως η κιβωτός γεμάτο σκιές και τύπους, αλλά γεμάτο αλήθεια, για να βαστάξει κυοφορώντας εκείνον τον ίδιο, του οποίου το όνομα είναι θαυμαστό. Τι σπουδαίο θαύμα;

6. Η Θεοτόκος ως η αλήθεια και εκπλήρωση των τύπων της Παλαιάς Διαθήκης: Ας δούμε λοιπόν, πως τίθεται τέλος στους τύπους, πως πάνω σε εκείνων ακριβώς την σκιά τελετουργείται η μορφή της αλήθειας. Εισήλθε στα πρόσκαιρα άγια των αγίων η παντοτινή αγία των αγίων. Εισήλθε η αχειροποίητη σκηνή του Λόγου, η λογική και έμψυχη κιβωτός του άρτου της ζωής που αληθινά αποστάλθηκε σε εμάς από τους ουρανούς. Εισήλθε η βίβλος της ζωής, που δεν δέχθηκε τύπους λόγου, αλλά τον ίδιο το Λόγο του Πατρός απόρρητα. Σε αυτήν την αληθινή κιβωτό παρίστανται όχι οι τύποι των αγγέλων, αλλά οι ίδιοι οι άγγελοι και το σπουδαιότερο είναι ότι δεν επισκίαζαν απλά, αλλά διακονούσαν και υπηρετούσαν στη διατροφή. Διατροφή που δεν είναι δυνατό να πούμε ούτε τι ήταν, τόσο ξεπερνούσε σε θαυμασμό και το πολυθρύλητο εκείνο μάννα.

Ο κομιστής ήταν καθαρό σύμβολο της αγγελικής πολιτείας της Παρθένου σε αυτό το στάδιο της ηλικίας την υπηρετούσε συνεχώς και δεν την επισκίαζε, υποσχόμενος σε αυτήν το μελλοντικό μεγαλείο. Αυτήν άλλωστε επρόκειτο να επισκιάσει, όχι άγγελος ούτε αρχάγγελος ούτε τα ίδια τα Χερουβίμ και τα Σεραφείμ, αλλά η ίδια η ενυπόστατη δύναμη του Υψίστου. Τούτο μάλιστα δεν είναι επισκίαση αλλά καθαρή ένωση, όχι μόνο στη γαστέρα αλλά και μόρφωση. Και το μορφωμένο από τα δύο, δηλαδή από τη δύναμη του Υψίστου και στη Παναγία και παρθενική εκείνη γαστέρα ήταν ο Λόγος Θεού ενσαρκωμένος.

7. Το βάθος του μυστηρίου της Θεοτόκου, η ολοκληρωτική και συνεχής αφιέρωσή της στον Θεό: Πω πω, σε πόσο βάθος μυστηρίου κατεβάσαμε το λόγο! Έτσι λοιπόν ζούσε σαν στον παράδεισο, βίο απαράσκευο, αφρόντιστο, αμέριμνο, αμέτοχο παθών, ζώντας μόνο για το Θεό, βλεπόμενη και τρεφόμενη μόνο από το Θεό και γενικά αφιερωμένη συνεχώς και μόνο στο Θεό.

Ζούσε την ιερά ησυχία, τη στάση του νου και του κόσμου, τη λησμονιά των κάτω, την μύηση των άνω, την απόθεση των νοημάτων προς το καλύτερο, δια της παιδείας από την ησυχία που θεωρούμε μέσα το Θεό. Αφού λύθηκε από κάθε υλικό δεσμό ανυψώθηκε πάνω και από αυτή τη συμπάθεια προς το σώμα της, συνήψε το νου της με τη προς τον εαυτό στροφή και προσοχή και με τη αδιάλειπτο θεία προσευχή. Και δι' αυτής ερχόμενη τελείως στον εαυτό της και υπερβαίνοντας το πολύμορφο συρφετό των λογισμών, διέκρινε νέα και απόρρητη οδό στους ουρανούς, που θα την έλεγα νοητή σιγή.

8. Η υπερφυσική πρεσβεία της Θεοτόκου: Αφού έτσι μυήθηκε στα ανώτατα μυστήρια με αυτές τις ακρότατες θεωρίες και κατά το τρόπο αυτόν ενώθηκε και αφομοιώθηκε με το Θεό, μόνη αυτή στους αιώνες επιτέλεσε αυτή την υπερφυσική πρεσβεία για χάρη μας και μόνη της την αποπεράτωσε, πραγματοποιώντας το μέγα και το πάνω από το μέγα κατόρθωμα. Διότι δεν έγινε μόνο καθ' ομοίωση Θεού, αλλά και έκαμε το Θεό καθ' ομοίωση ανθρώπου. Και δεν το έκανε αυτό πείθοντάς τον, αλλά κυοφορώντας τον ασπόρως και γεννώντας τον  αφράστως με την χάρη από το Θεό (γι' αυτό και αποκαλέστηκε από τον αρχάγγελο κεχαριτωμένη).

9. Τα μεγαλεία της Θεοτόκου: Ποιος μπορεί να περιγράψει τα μεγαλεία σου, παρθένε; Έγινες Θεομήτωρ, ένωσες το νου με το Θεό, ένωσες το Θεό με τη σάρκα, έκανες το Θεό υιό ανθρώπου και τον άνθρωπο υιό Θεού, συμφιλίωσες τον κόσμο με τον ποιητή του κόσμου. Μας δίδαξες με έργα ότι το θεωρείν δεν προσγίνεται μόνο με αίσθηση ή και λογισμό στους πραγματικούς ανθρώπους (διότι τότε θα ήσαν λίγο μόνο καλύτεροι από τα άλογα), αλλά πολύ περισσότερο με τη κάθαρση του νου και τη μέθεξη της θείας χάριτος, κατά την οποία εντρυφούμε στα θεοειδή κάλλη όχι με λογισμούς, αλλά με άϋλες επαφές. Έκαμες τους ανθρώπους ομοδίαιτους με τους αγγέλους, ή μάλλον αξίωσες και μεγαλύτερων βραβείων, αφού συνέλαβες από το άγιο Πνεύμα θεανδρική μορφή και την γέννησες παράδοξα και κατέστησες την ανθρώπινη φύση απόρρητα συμφυή και, θα λέγαμε, ομόθεη με τη θεία φύση.

10. Το μήνυμα της Εορτής των Εισοδίων της Θεοτόκου: Ας φυλάσσουμε επομένως την προς το Θεό και προς αλλήλους ενότητα, που έχει εντυπωθεί σ' εμάς από το Θεό με τρόπο θερϊκό, με τους δεσμούς της αγάπης. Ας βλέπουμε πάντοτε προς τον άνω γεννήτορα. Ας υψώσουμε άνω προς αυτόν την καρδιά μας.  Ας παρατηρήσουμε το μέγα τούτο θέαμα, τη φύση μας να συνδιαιωνίζει άϋλα με το πυρ της Θεότητος, και, αποβάλλοντας τους δερμάτινους χιτώνες, που έχουμε ενδυθεί από τη παράβαση, ας σταθούμε σε αγία γη, αναδεικνύοντας ο καθένας μας τη δική του γη αγία δια της αρετής και της προς το Θεό σταθερής αφοσιώσεως, να φωτισθούμε και φωτιζόμενοι να συνδιαιωνίσουμε σε δόξα της τρισηλίου Θεότητος που πρέπει κάθε δόξα, κράτος, τιμή και προσκύνηση τώρα και στους ατέλειωτους αιώνες. Γένοιτο...».

™™™

Απολυτίκιο της Εορτής: Ήχος δ’.

Σήμερον της ευδοκίας Θεού το προοίμιον, και της των ανθρώπων σωτηρίας η προκήρυξις, εν Ναώ του Θεού, τρανώς η Παρθένος δείκνυται, και τον Χριστόν τοις πάσι προκαταγγέλεται. Αυτή και ημείς μεγαλοφώνως βοήσωμεν χαίρε της οικονομίας, του Κτίστου η εκπλήρωσης.

Κοντάκιον: Ήχος δ’. Ο υψωθείς εν τω Σταυρώ.

Ο καθαρώτατος ναός τού Σωτήρος, η πολυτίμητος παστάς και Παρθένος, το Ιερόν θησαύρισμα τής δόξης τού Θεού, σήμερον εισάγεται, εν τω οίκω Κυρίου, την χάριν συνεισάγουσα, την εν Πνευματι θείω, ην ανυμνούσιν Άγγελοι Θεού, Αύτη υπάρχει σκηνή επουράνιος.