Τα Ιερά Μυστήρια(3/3)

Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων

ΤΑ ΙΕΡΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ, ΤΟ ΧΡΙΣΜΑ, ΚΑΙ Η ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Οι Μυσταγωγικές Κατηχήσεις του Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων

Μεταγλώττιση στην Νεοελληνική

(3^η συνέχεια από το προηγούμενο και τέλος)

υπό

π. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΙΟΝ. ΔΡΑΓΑ, δθ, δφ, δθ

Πρωτοπρεσβυτέρου

5^η Μυσταγωγική Κατήχηση: Περι της Θειασ Ευχαριστιας

«Αποβάλλοντας λοιπόν κάθε κακία, κάθε δόλο, τις υποκρισίες, τους φθόνους και τις καταλαλιές, ποθείστε σαν νεογέννητα βρέφη το λογικό γάλα, ώστε να αυξηθείτε προς την σωτηρία, αφού γευθήκατε ότι ο Κύριος είναι καλός (Ψαλ. 33:9). Να έρχεσθε προς Αυτόν σαν σε ζωντανό λίθο, τον οποίον απέρριψαν οι άνθρωποι αλλά εξέλεξε και τίμησε ο Θεός, για να οικοδομηθείτε και εσείς σαν ζωντανοί λίθοι σε πνευματικό οίκο, σαν ιερατείο άγιο που προσφέρει πνευματικές θυσίες τις οποίες δέχεται ο Θεός δια του Ιησού Χριστού. Όπως το λέει και η Γραφή: Ιδού θέτω έναν ακρογωνιαίο λίθο μέσα στην Σιών, που είναι εκλεκτός και έντιμος, ώστε όποιος πιστεύει σ’ Αυτόν να μην καταισχυνθεί (Ησ. 28:16). Σε σας λοιπόν που πιστεύετε ανήκει η τιμή. Σε εκείνους όμως που απειθούν ο λίθος τον οποίον απόρριψαν οι οικοδόμοι έγινε κεφαλή γωνίας και λίθος προσκόμματος και πέτρα σκανδάλου, γιατί προσκόπτουν όσοι απειθούν στον λόγο, όπως είχε προκαθορισθεί. Εσείς όμως είσαστε γένος εκλεκτό, ιερατείο βασιλικό, έθνος άγιο, λαός περιποίησης, για να εξαγγείλετε τις αρετές Εκείνου που σας κάλεσε από το σκοτάδι στο θαυμαστό του φως. Εσείς δεν ήσασταν κάποτε λαός, τώρα όμως είσαστε λαός του Θεού, δεν είχατε ελεηθεί, τώρα όμως έχετε λάβει το θείο έλεος. Γι αυτό αγαπητοί μου σας παρακαλώ σαν ξένους και πρόσκαιρους, να απέχετε από τις σαρκικές επιθυμίες που πολεμούν ενάντια στην ψυχή σας, και να δείχνετε την καλή διαγωγή σας στα άλλα έθνη, ώστε, αν και σας κακολογούν σαν  κακοποιούς, να δουν τα καλά σας έργα και να δοξάσουν τον Θεό όταν εμφανισθεί» (Α Πετ. 2:1-12).

1. Η σημασία των λειτουργικών πράξεων της Θείας Ευχαριστίας: Εξ αιτίας της αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο ακούσατε αρκετά στις προηγούμενες ομιλίες για το βάπτισμα, το χρίσμα και την μετάληψη του Σώματος και του Αίματος του Χριστού. Τώρα όμως είναι αναγκαίο να προχωρήσετε στα υπόλοιπα και να στεφανώσετε σήμερα την πνευματική οικοδομή που έγινε προς όφελός σας.

2. Γιατί νίβουν (πλένουν) τα χέρια τους οι ιερείς: Είδατε τον διάκονο να δίνει στον ιερέα και στους πρεσβυτέρους που περικύκλωσαν το θυσιαστήριο του Θεού να πλύνουν τα χέρια τους. Αυτό βέβαια δεν έγινε για να καθαριστούν από κάποια σωματική ρύπανση. Ούτε μπήκαν αρχικά στην εκκλησία μεταφέροντας κάποια σωματική ρύπανση. Ήταν πράξη που συμβόλιζε ότι πρέπει όλοι μας να καθαριστούμε από τις αμαρτίες μας και τα ανομήματά μας. Πλένουμε τα χέρια μας διότι αυτά θεωρούνται σύμβολα των πράξεών μας. Με τον τρόπο λοιπόν αυτό δηλώνουμε ότι οι πράξεις μας πρέπει να είναι καθαρές και άψογες. Δεν άκουσες τον μακάριο Δαβίδ που υποδείκνυε μυστικά αυτό ακριβώς, όταν έλεγε: «Θα νίψω τα χέρια μου με τους αθώους και έτσι θα σταθώ γύρω από το θυσιαστήριό Σου» (Ψαλ. 25:6). Ώστε λοιπόν το νίψιμο των χεριών [του ιερέα]συμβολίζει την αποχή από την αμαρτία.

3. Τι σημαίνει το «Αλλήλους απολάβετε και αλλήλους ασπαζώμεθα;» Έπειτα φωνάζει ο διάκονος: «Δεχθείτε και ασπασθείτε ο ένας τον άλλον.» Μη νομίσεις ότι ο ασπασμός αυτός είναι ο συνηθισμένος, σαν κι αυτόν που γίνεται δημόσια όταν συναντιόνται οι καλοί φίλοι. Τίποτε τέτοιο δεν ισχύει στην περίπτωση αυτή. Ο ασπασμός αυτός ενώνει τις ψυχές μεταξύ τους, και τις αρραβωνιάζει με ολοκληρωτική αμνησικακία. Ώστε λοιπόν ο ασπασμός των πιστών είναι σύμβολο της ενοποιητικής ανάμιξης των πιστών που αποβάλλει κάθε μνησικακία. Για αυτόν τον λόγο έλεγε ο Χριστός: «Όταν πρόκειται να προσφέρεις το δώρο σου στο θυσιαστήριο, και θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, άφησε την προσφορά σου στο θυσιαστήριο και πήγαινε να συμφιλιωθείς πρώτα με τον αδελφό σου και έπειτα να έρθεις και να προσφέρεις το δώρο σου» (Ματθ. 5:23-24). Ο ασπασμός, δηλαδή το φίλημα, σημαίνει συμφιλίωση, και για αυτόν τον λόγο είναι άγιο, όπως το διακήρυξε ο μακάριος Παύλος όταν είπε, «Ασπασθείτε αλλήλους με φίλημα άγιο» (Ρωμ. 16:16 και Α Κορ. 16:20) και ο Πέτρος, «Ασπασθείτε ο ένας τον άλλο με το φιλί της αγάπης» (Α Πετ. 5:14).

4. Τί σημαίνει το «Άνω σχώμεν τας καρδίας;» και το «Έχομεν προς τον Κύριον;» Έπειτα φωνάζει ο ιερέας: «Άνω σχώμεν τας καρδίας.» Για ποιο λόγο; Επειδή ακριβώς εκείνη την πιο κρίσιμη ώρα πρέπει να έχουμε την καρδιά μας υψωμένη στον Θεό και όχι στην Γη και στα γήινα πράγματα. Μας προστάζει λοιπόν δυνατά ο ιερέας εκείνη την ώρα να αφήσουμε τις βιοτικές φροντίδες και μέριμνες του οίκου μας και να στρέψουμε την καρδιά μας στον φιλάνθρωπο Θεό. Τότε ακολουθεί και η δική μας ανταπόκριση: «Έχομεν προς τον Κύριον,» που σημαίνει ότι συμφωνείτε με τον ιερέα κάνοντας αυτήν την ομολογία. Συνεπώς, δεν πρέπει να υπάρχει κανένας που θα ομολογήσει με το στόμα του, «Έχομεν προς τον Κύριον,» αν στην σκέψη του έχει τον νου στραμμένο στις βιοτικές φροντίδες. Πάντοτε, βέβαια, θα πρέπει να έχουμε στην μνήμη μας τον Θεό. Αν όμως αυτό μας είναι αδύνατο, εξ αιτίας της ασθένειας της ανθρώπινης φύσης μας, τότε θα πρέπει να φιλοτιμηθούμε να το κάνουμε αυτό εκείνη την [ἱερή] ώρα. 

5. Τι σημαίνει το «Ευχαριστήσωμεν τω Κυρίω:» Έπειτα λέει ο ιερέας, «Ας ευχαριστήσουμε τον Κυρίο.» Επειδή πράγματι οφείλουμε να ευχαριστούμε [τον Θεό] γιατί αν και είμαστε ανάξιοι, μας κάλεσε σε μια τόσο μεγάλη χάρη. Μας συμφιλίωσε, αν και είμαστε εχθροί Του (Ρωμ. 5:10-11), και μας κατέστησε άξιους με την υιοθεσία του Πνεύματος (Ρωμ. 8:15). Έπειτα λέτε, «Άξιον και δίκαιον.» Γιατί όταν εμείς ευχαριστούμε τον Θεό κάνουμε κάτι που είναι και άξιο και δίκαιο. Εκείνος όμως δεν έκανε απλώς κάτι δίκαιο, αλλά κάτι που είναι πέρα από το δίκαιο, αφού μας ευεργέτησε με τόσο μεγάλα αγαθά και μας αξίωσε να τα δεχτούμε.

6. Τι περιλαμβάνει η ευχαριστιακή ευχή; Έπειτα μνημονεύουμε τον ουρανό, την Γη, την θάλασσα, τον ήλιο και την σελήνη, τα άστρα, κάθε λογικό και άλογο κτίσμα, ορατό ή αόρατο, αγγέλους, αρχαγγέλους, δυνάμεις, κυριότητες, αρχές, εξουσίες, θρόνους, τα χερουβίμ που είναι πολυπρόσωπα (Ιεζ. 10:21), λέγοντας με το κατά δύναμη τα λόγια του Δαβίδ: «Μεγαλύνατε τον Κύριον συν εμοί» (Ψαλ. 33:4). Επίσης μνημονεύουμε τα Σεραφίμ, τα οποία είδε με την χάρη του Αγίου Πνεύματος ο Ησαΐας να παραστέκονται γύρω από τον θρόνο του Θεού, και να καλύπτουν το πρόσωπό τους με δυο πτέρυγες, και τα πόδια τους με τις άλλες δυο, και να πετάνε με τις άλλες δυο, λέγοντας «Άγιος, Άγιος, Άγιος, Κύριος Σαβαώθ» (Ησ. 6:2-4). Την λέμε και εμείς αυτήν την δοξολογία, επειδή μας παραδόθηκε, για να γίνουμε και εμείς μέτοχοι στην υμνωδία των υπερκόσμιων στρατιών.

7. H επίκληση του Αγίου Πνεύματος και καθαγιασμός των τιμίων δώρων: Έπειτα, έχοντας αγιάσει τους εαυτούς μας με τους πνευματικούς αυτούς ύμνους, παρακαλούμε τον φιλάνθρωπο Θεό να στείλει το Άγιο Πνεύμα στα δώρα που έχουν παρατεθεί ενώπιόν Του, για να κάνει τον άρτο Σώμα Χριστού και τον οίνο Αίμα Χριστού. Αυτό γίνεται επειδή οτιδήποτε αγγίξει το Άγιο Πνεύμα αγιάζεται και μεταβάλλεται.

8. Η δέηση για την Εκκλησία και τους πιστούς: Έπειτα από την ολοκλήρωση της πνευματικής θυσίας, δηλ. την αναίμακτη λατρεία, και με βάση αυτήν την θυσία του εξιλασμού, παρακαλούμε τον Θεό για την ειρήνη όλων των εκκλησιών, για την ισορροπία του κόσμου, για τους βασιλείς, για τα στρατόπεδα και τους συμμάχους, για τους ασθενείς, για τους πονεμένους, και γενικά για όλους όσους χρειάζονται βοήθεια. Με την δέησή μας αυτή όλοι μας προσφέρουμε την θυσία.

9. Η δέηση για τους κεκοιμημένους: Έπειτα μνημονεύουμε τους κεκοιμημένους· πρώτα τους πατριάρχες, τους προφήτες, τους αποστόλους, τους μάρτυρες, ώστε να δεχθεί ο Θεός με την δέησή μας με τις δικές τους ευχές και μεσιτείες. Επίσης μνημονεύουμε τους κεκοιμημένους άγιους πατέρες και επισκόπους, και γενικά όλους που κοιμήθηκαν από πριν. Το κάνουμε αυτό γιατί πιστεύουμε ότι θα έχουν μεγάλη ωφέλεια στις ψυχές τους, αφού για αυτούς γίνεται η δέηση κατά την στιγμή αυτή που προσφέρθηκε η αγία και γεμάτη δέος θυσία.

10. Σε τι ωφελεί η δέηση για τους κεκοιμημένους:  Θέλω να σας πείσω [για την ωφέλεια αυτή] χρησιμοποιώντας κάποιο παράδειγμα. Γιατί γνωρίζω πολλούς που λένε ότι: Τι θα ωφελήσει την ψυχή, που αποχωρεί από τούτον τον κόσμο μαζί με τις αμαρτίες της, ή και χωρίς αμαρτίες, όταν μνημονεύεται κατά την θεία προσφορά (δηλ. την λειτουργία); Άραγε, αν ένας βασιλιάς στείλει στην εξορία εκείνους που συγκρούστηκαν μαζί του, και έπειτα εκείνοι που ενδιαφέρονται για αυτούς έπλεξαν ένα στεφάνι και το πρόσφεραν σε αυτόν για τους τιμωρημένους, δεν θα τους ξαλαφρώσει στις τιμωρίες τους; Κατά τον ίδιο τρόπο και εμείς προσφέρουμε στον Θεό δεήσεις για τους κεκοιμημένους, ακόμη και αν ήταν αμαρτωλοί. Δεν πλέκουμε στεφάνι, αλλά προσφέρουμε τον Χριστό που σφαγιάστηκε για χάρη μας, για να εξιλεώσουμε τον φιλάνθρωπο Θεό και για κείνους και για μας.

11. Γιατί έπειτα από αυτά λέγεται το «Πάτερ Ημών» (Ματθ. 6:9); και τι υπονοούν οι πρώτες αυτές λέξεις; Έπειτα από αυτά λες εκείνη την προσευχή την οποία παράδωσε ο Χριστός στους δικούς Του τους μαθητές, αποκαλώντας τον Θεό Πατέρα με καθαρή συνείδηση και λέγοντας: «Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς...» Πόσο μεγάλη είναι αλήθεια η φιλανθρωπία του Θεού! Σε κείνους που απομακρύνθηκαν από κοντά Του και μπήκαν στις έσχατες κακές πράξεις, τους χάρισε τέτοια αμνηστία για τις πράξεις τους αυτές, και μάλιστα τους έκανε μέτοχους στην χάρη Του, ώστε να τον επικαλούνται ως Πατέρα. Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς.» Ουρανοί βέβαια θα μπορούσαν να ονομαστούν και εκείνοι που φορούν την εικόνα του επουράνιου (Α Κορ. 15:49), μέσα στους οποίους ενοικεί και περιπατεί ο Θεός (Β Κορ. 6:16).

12. Τι σημαίνει το «Αγιασθήτω το Όνομά Σου» (Ματθ. 6:9); Το όνομα του Θεού είναι άγιο από την φύση του, είτε το λέμε είτε δεν το λέμε. Επειδή όμως βεβηλώνεται από εκείνους που αμαρτάνουν –σύμφωνα με το ρητό «Εξ αιτίας σας βλασφημείται συνεχώς το όνομά μου ανάμεσα στα έθνη» (Ησ. 52:6) –προσευχόμαστε να αγιαστεί σε μας το όνομα του Θεού. Όχι επειδή δεν είναι άγιο και πρόκειται να γίνει τώρα άγιο, αλλά επειδή γίνεται άγιο μέσα μας όταν αγιαζόμαστε και κάνουμε έργα επάξια του αγιασμού.

13. Τι σημαίνει το «Ἐλθέτω η βασιλεία Σου» (Ματθ. 6:10): Το «Ελθέτω η βασιλεία Σου» λέγεται με παρρησία από την καθαρή ψυχή. Γιατί όποιος ακούσει τον Παύλο να λέει, «Να μη βασιλεύει λοιπόν η αμαρτία μέσα στα θνητά σώματά σας» (Ρωμ. 6:12), θα καθαρίσει τον εαυτόν του στην πράξη, στην σκέψη και στα λόγια, και θα πει στον Θεό, «Ελθέτω η βασιλεία Σου» (Ματθ. 6:10).

14. Τι σημαίνει το «Γενηθήτω το θέλημά Σου, ως εν ουρανώ και επί της γης» (Ματθ. 6:10): Οι θείοι και μακάριοι άγγελοι του Θεού πράττουν το θέλημα του Θεού, όπως έλεγε ο Δαβίδ όταν έψελνε: «Ευλογείτε τον Κύριο, πάντες οι άγγελοι αυτού, που είσθε δυνατοί σε ισχύ, και πράττεται αυτό που λέει ο λόγος Του» (Ψαλμ. 102:20). Ώστε όταν προσεύχεσαι λες αυτό που είναι δυνατό: Όπως το θέλημά σου που γίνεται από τους αγγέλους, έτσι ας γίνει και επάνω στην γη [και συγκεκριμένα] μέσα μου, Δέσποτά μου.

15. Τι σημαίνει το «τον Άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον» (Ματθ. 6:11); Επιούσιος άρτος δεν είναι ο κοινός άρτος που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Επιούσιος άρτος είναι ο άγιος άρτος [της θείας ευχαριστίας] γιατί έχει καθορισθεί σαν τροφή της ουσίας της ψυχής. Αυτός ο άρτος δεν μπαίνει μέσα στην κοιλιά μας και έπειτα αποβάλλεται με τα κόπρανα (Ματθ. 5:17, Μαρκ. 7:19), αλλά διαδίδεται μέσα στην όλη σου ψυχοσωματική σύσταση προς όφελος της ψυχής και του σώματος. Τό «σήμερον» λέγεται αντί του «καθημερινού», όπως έλεγε και ο Παύλος: «Μέχρι τότε που θα ονομάζεται το σήμερον» (Εβρ. 3:13).

16. Τι σημαίνει το «Και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και εμείς αφίεμεν τοις οφειλέτες ημών» (Ματθ. 6:12); Τούτο λέγεται επειδή έχουμε πράξει πολλές αμαρτίες. Φταίμε και στα λόγια και στην διάνοια και πράττουμε χίλια όσα που είναι άξια καταδικαστικής απόφασης. «Εάν πούμε ότι δεν έχουμε αμαρτίες, λέμε ψέματα» (Α Ιωάν. 1:8), λέει ο Ιωάννης. Κάνουμε λοιπόν κάποια συμφωνία με τον Θεό, να μας συγχωρήσει. Τον παρακαλούμε να μας συγχωρήσει για τις αμαρτίες μας όπως κάνουμε και εμείς με τις αμαρτίες των πλησίων μας. Επειδἠ λοιπόν κατανοούμε τι παίρνουμε έναντι αυτών που δίνουμε, ας μην περιμένουμε, ούτε να αναβάλλουμε να αλληλο-συγχωρούμαστε. Τα πταίσματα που κάνουν οι άλλοι εναντίον μας είναι μικρά, και ευτελή και εύκολο-διάλυτα, ενώ εκείνα που κάνουμε εμείς ενάντια στον Θεό είναι μεγάλα, και γιαυτό το μόνο που χρειαζόμαστε στην περίπτωση αυτή είναι η φιλανθρωπία Του. Πρόσεξε λοιπόν μήπως για χάρη των μικρών και ευτελών αμαρτημάτων αποκλείσεις την συγχώρηση των αμαρτημάτων σου που είναι πολύ πιο βαρύτερα.   

   17. Τι σημαίνει το «καί μη εισενέγκεις εις πειρασμόν» (Ματθ. 6:13), Κύριε; Άραγε με το «Μή εισενέγκεις ημάς εις πειρασμόν» μας διδάσκει ο Κύριος να προσευχόμαστε να μην μπούμε σε κανένα πειρασμό; Τότε γιατί λέγεται αλλού, «Ο άνθρωπος που δεν μπήκε σε πειρασμό είναι αδοκίμαστος» (Σοφ. Σειράχ 34:9-10), και πάλι αλλού, «Να το θεωρείτε ολοκληρωτική χαρά, αδελφοί μου, το να πέσετε σε διάφορους πειρασμούς» (Ιάκ. 1:2); Ίσως όμως με το να μη μπούμε ποτέ σε πειρασμό να εννοεί το να μη καταβυθιστούμε σε πειρασμό. Γιατί μοιάζει ο πειρασμός με κάποιο χείμαρρο που είναι δύσκολος να ξεπεραστεί. Αυτοί, συνεπώς, που ξεπερνάνε τους πειρασμούς χωρίς να καταβυθίζονται είναι εκείνοι που έγιναν σαν τους άριστους κολυμβητές  που δεν παρασύρονται καθόλου από τον χείμαρρο. Όσοι όμως δεν είναι τέτοιοι και μπαίνουν σε πειρασμό, καταβυθίζονται. Τέτοιος, για παράδειγμα, ήταν ο Ιούδας, που δεν κατάφερε να ξανοιχτεί, όταν μπήκε στον πειρασμό της φιλοχρηματίας, αλλά καταβυθίστηκε σωματικά και πνευματικά και καταπνίγηκε. Ο Πέτρος μπήκε στον πειρασμό της απάρνησης, αλλά δεν καταβυθίστηκε μετά την είσοδό του σ’ αυτόν, αλλά ξανοίχτηκε με γενναιότητα και λυτρώθηκε από τον πειρασμό. Άκουσε επίσης τον χορό των αγίων κάπου αλλού να αναπέμπει ευχαριστία επειδή ξέφυγε από κάποιο πειρασμό. «Θεέ μας, μας δοκίμασες· μας πέρασες από την φωτιά όπως περνάει από την φωτιά το ασήμι· μας έμπασες  μέσα στην παγίδα· έβαλες θλίψεις επάνω στην πλάτη μας· ανέβασες ανθρώπους πάνω στα κεφάλια μας· περάσαμε δια πυρός και σιδήρου, και μας έβγαλες έξω σε κατάσταση αναψυχής» (Ψαλμ. 65:10-12). Βλέπεις με πόση παρρησία μιλάνε αυτοί για τα όσα πέρασαν χωρίς όμως να εγκλωβιστούν; «Μας έβγαλες έξω σε κατάσταση αναψυχής!» Η κατάσταση αναψυχής είναι το ίδιο με την απελευθέρωση από τον πειρασμό.

18. Τι σημαίνει το «Αλλά ρήσε ημάς από του πονηρού» (Ματθ. 6:13); Αν το «Μή εισενέγκεις ημάς εις πειρασμόν» σήμαινε το να μη μπούμε σε κανένα απολύτως πειρασμό, τότε δεν θά λεγε το «Αλλά ρήσε ημάς από του πονηρού.» Ο Πονηρός είναι ο αντίπαλος δαίμονας, από τον οποίον ευχόμαστε να ελευθερωθούμε. Ύστερα από την ολοκλήρωση της προσευχής αυτής, λες το «Αμήν!» Με αυτό το «Αμήν» που σημαίνει «Γένοιτο» (δηλ., Να γίνει) επισγραφίζεις όσα είπες στην θεοδίδακτη αυτή προσευχή.

19. Τι σημαίνει το «Τα άγια τοις αγίοις:» Μετά από αυτά λέει ο ιερέας, «Τα άγια τοις αγίοις.» Τα άγια είναι αυτά [τα τίμια δώρα] που βρίσκονται ενώπιόν μας και δέχτηκαν την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος. Οι άγιοι είσαστε εσείς που καταξιωθήκατε να λάβετε το Άγιο Πνεύμα. Τα άγια λοιπόν [δώρα της θείας ευχαριστίας] είναι κατάλληλα για τους αγίους. Ύστερα λέτε και σεις: «Εις άγιος, εις Κύριος, Ιησούς Χριστός…» Γιατί αληθινά άγιος είναι μόνον ένας, Εκείνος που είναι άγιος από την φύση του. Γιατί εμείς [οι Χριστιανοί], αν και λεγόμαστε άγιοι, δεν είμαστε άγιοι από την φύση μας, αλλά λόγω της συμμετοχής μας [στα μυστήρια του Χριστού], της άσκησής μας [στην εν Χριστώ ζωή] και της προσευχής μας [στον Θεό].

20. Τι σημαίνει το «Γεύσασθε και ίδετε οτι χρηστός ο Κύριος» (Ψαλμ. 33:4); Έπειτα από αυτά ακούτε τον ψάλτη να σας προτρέπει με θεϊκό ύμνο [το «Κοινωνικό»] να κοινωνήσετε στα άγια μυστήρια [του Χριστού], λέγοντας: «Γεύσασθε και ίδετε οτι χρηστός ο Κύριος.» Να μην αφήσετε τον σωματικό λάρυγγά σας να είναι το κριτήριο [για τα μυστήρια], αλλά η αδίστακτη πίστη. Γιατί όταν γευθείτε [την θεία κοινωνία] δεν γεύεστε άρτο και οίνο, αλλά αντίτυπο του Σώματος και του Αίματος του Χριστού.

21. Πως πρέπει να μεταλαβαίνουμε το άχραντο Σώμα του Χριστού:[1] Όταν λοιπόν προσέρχεσαι [να κοινωνήσεις], να μην έχεις τις παλάμες των χεριών σου τεταμένες ούτε τα δάκτυλα ανοιχτά, αλλά να κάνεις το αριστερό σου χέρι θρόνο στο δεξί, σαν να πρόκειται αυτό να υποδεχθεί τον Βασιλιά, και αφού κοιλώσεις την παλάμη σου δέξου το Σώμα του Χριστού, λέγοντας «Αμήν.» Έπειτα αφού αγιάσεις με προσοχή τα μάτια σου φέρνοντάς τα σε επαφή με το άγιο Σώμα, να μεταλάβεις, προσέχοντας να μη σου παραπέσει τίποτε από αυτό. Γιατί ό,τι χάσεις είναι σαν να έχασες κάτι τι από το δικό σου σώμα. Πες μου, αν κάποιος σου έδινε μερικά τεμάχια χρυσαφιού, δεν θα τα κρατούσες με όλη σου την προσοχή, προσέχοντας μήπως χάσεις κάτι τι από αυτά και ζημιωθείς; Δεν πρέπει λοιπόν να είσαι πολύ περισσότερο προσεκτικός να μη σου πέσει κανένα ψίχουλο αντιλαμβανόμενος ότι είναι πολύ πιο πολύτιμο από πολύτιμα πετράδια;

22. Πως πρέπει να μεταλαβαίνουμε το τίμιο Αίμα του Χριστού: Έπειτα, αφού μεταλάβεις το Σώμα του Χριστού, πλησίασε και το Ποτήριο που περιέχει το Αίμα, χωρίς να απλώνεις τα χέρια σου, αλλά σκύβοντας και λέγοντας με προσκυνηματικό και ευσεβή τρόπο το Αμήν, αγίασε τον εαυτόν σου μεταλαβαίνοντας και από το Αίμα του Χριστού. Επίσης, καθώς τα χείλη σου θα είναι ακόμη νωπά, σκούπισέ τα με τα χέρια σου, φέρνοντάς τα στα μάτια σου και στο μέτωπό σου ώστε να αγιάσεις και τα άλλα αισθητήρια όργανά σου. Μετά περίμενε την προσευχή της απόλυσης και ανάπεμψε την ευχαριστία σου στον Θεό που σε αξίωσε να κοινωνήσεις σε τόσο μεγάλα Μυστήρια.

23. Προτροπή και ευλογία: Κρατείστε αυτές τις παραδόσεις άσπιλες, και φυλάξτε τους εαυτούς σας από κάθε πρόσκομμα. Μη κόβετε τον εαυτόν σας από την Θεία Κοινωνία, ούτε να αποστερείτε τον εαυτόν σας από αυτά τα ιερά και πνευματικά Μυστήρια επειδή μολυνθήκατε από κάποια αμαρτία.[2] Είθε ο Θεός της ειρήνης να σας αγιάσει ολοκληρωτικά, και να διατηρηθεί [στην αγιότητα] ολόκληρο το σώμα σας, η ψυχή σας και το πνεύμα σας για την παρουσία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού στον οποίον ανήκει η Δόξα εις τους αιώνας των αιώνων, Αμήν.    

---

[1] Την εποχή του αγίου Κυρίλλου η μετάληψη του Σώματος και του Αίματος του Χριστού γινόταν ξεχωριστά και όχι όπως γίνεται σήμερα με την λαβίδα. Το κομμάτι του καθαγιασμένου άρτου δινόταν στην δεξιά παλάμη που προσφερόταν από τον πιστό με προσοχή και σεβασμό συγκρατούμενη από κάτω με το αριστερή παλάμη. Αυτός ο τρόπος συνεχίζεται και τηρείται και σήμερα από τους ιερείς.

[2] Η Εκκλησία μας καθοδηγεί να μετανοούμε για τις αμαρτίες μας. Να ζητάμε συγχώρηση με  κάθε δυνατό μέσο (π.χ. να αλληλο-εξομολογούμαστε και να αλληλο-συγχωρούμαστε, ή ακόμη να επανορθώνουμε ή να αποζημιώνουμε για κάποια αμαρτία που πράξαμε όσο αυτό είναι εφικτό)  και ιδιαίτερα το μυστήριο της εξομολογήσεως στις περιπτώσεις που απαιτείται ώστε να μην αποστερούμε τον εαυτό μας από την Θεία Κοινωνία.