Κοίμηση της Θεοτόκου

ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΜΗΣΗ

ΤΗΣ ΥΠΕΡΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΗΣ ΗΜΩΝ

ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑΣ

Του ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ ΣΤΟΥΔΙΤΟΥ

Μεταγλώττιση στην σύγχρονη νεοελληνική

Υπό του Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Διονυσίου Δράγα, δθ. δφ, δθ.

[Σημείωση του Μεταγλωττιστή: Το παρόν κείμενο προέρχεται από το βιβλίο Θησαυρός Δαμασκηνού Στουδίτου που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1561 στην Βενετία. Είναι ο 12^ος Λόγος από τους 36 εκκλησιαστικούς εορταστικούς Λόγους και άλλους 8 ερμηνευτικούς που περιέχει το βιβλίο αυτό. Ο Θησαυρός γνώρισε πολυάριθμες εκδόσεις όχι μόνο στα Ελληνικά, αλλά και στις Σλαβικές διαλέκτους (39 ελληνικές εκδόσεις μέχρι το 1821!). Μεταφράστηκε και τυπώθηκε το 1580 από τον μητροπολίτη Πελαγωνίας Γρηγόριο στη Σλαβική διάλεκτο και το 1731 στα Καραμανλήδικα (τουρκικά με ελληνικούς χαρακτήρες) στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Είχε πολύ μεγάλη απήχηση ανάμεσα στους Ορθόδοξους Ρωμιούς Χριστιανούς (Έλληνες, Βούλγαρους και Σλάβους) και διαβάστηκε ίσως περισσότερο από κάθε άλλο βιβλίο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Ο συγγραφέας του Θησαυρού, ο Δαμασκηνός Στουδίτης (+1577), θεωρείται από τους  πιο λόγιους εκκλησιαστικούς συγγραφείς του 16^ου αιώνα. Ήταν Θεσσαλονικιός την καταγωγή και σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη κοντά στο περιφανή Σχολάρχη της Πατριαρχικής Ακαδημίας Θεοφάνη Ελεαβούλκο Νοταρά (1543-1551), όπου και έγινε μοναχός και κληρικός. Ήταν δάσκαλος του Οικουμενικού Πατριάρχη Μητροφάνη (1565-1572) και του Πατριάρχη Ιερεμία Β΄ του Τρανού (1572-1579). Το 1560 υπηρέτησε σαν Έχαρχος στην Μικρή Ρωσία (Ουκρανία), και κατά την πατριαρχεία του Πατριάρχη Ιωάσαφ προήχθη σε επίσκοπος Λιτής και Ρενδίνης. Το 1574 προήχθη σε Μητροπολίτη Ναυπαύκτου και ανέλαβε ειδικές αποστολές. Σώζονται διάφορα αξιόλογα συγγράμματά του και επιστολές από τα οποία σπουδαιότερο θεωρείται ότι είναι ο Θησαυρός. Ο Λόγος στην Κοίμηση της Υπερευλογημένης Θεοτόκου, παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί είναι γραμμένος στο εκκλησιαστικό παραδοσιακό ιδίωμα και περιλαμβάνει πολύτιμες αρχαίες ερμηνευτικές, αγιολογικές και λαογραφικές παραδόσεις για την Θεοτόκο και την Κοίμησή της που εκφράζονται στην υμνολογικό και αγιογραφικό περιεχόμενο της Εορτής της Κοιμήσεως. Επιφυλάσσομαι να ασχοληθώ αναλυτικότερα και ακαδημαϊκά με τις παραδόσεις αυτές σε επανέκδοση του κειμένου σε νέα μορφή.]

1. Οι τρεις καταστάσεις ή τάξεις των ανθρώπων. Τρεις είναι οι καταστάσεις των ανθρώπων, ευλογημένοι μου χριστιανοί, σύμφωνα με τα βιβλία μας.

α) Η πρώτη κατάσταση ή τάξη ανθρώπων (των αυτοδίδακτων): Η τάξη αυτή έχει να κάνει με εκείνους τους ανθρώπους που χωρίς να διδαχτούν, χωρίς να τους μιλήσει ο Θεός,  χωρίς κανένα άλλο μέσο κατανόησαν τι είναι καλό και το εφάρμοσαν.

Τέτοιος άνθρωπος ήταν εκείνος ο φιλόθεος Αβραάμ, όπως μαρτυρούν οι Γραφές μας, ο οποίος δεν άκουσε καμιά διδασκαλία –και πως άλλωστε θα μπορούσε να την ακούσει; Αφού εκείνος ο πατέρας του ο Θάρρας και ολόκληρη η γενεά του ήταν ειδωλολάτρες; Αλλά τι λέω, ολόκληρη η γενεά του, αφού ολόκληρος ο κόσμος ήταν τότε έτσι; Αυτός όμως, που είχε άγια ψυχή και ήταν έτοιμος να κάνει το καλό, μόλις είδε τον κατάστερο ουρανό, πίστεψε στον Θεό και μίσησε τα είδωλά του πατέρα του. Πρώτα σκέφτηκε ότι αφού τα αστέρια και η σελήνη και ο ήλιος είναι τόσο λαμπρά και ωραία, αν και είναι κτιστά, εκείνος που τα έπλασε θα πρέπει να είναι πολύ πιο λαμπρότερος. Έπειτα  σκέφτηκε ότι και ο πατέρας του και ολόκληρη η γενεά του προσκυνούν τα είδωλα, και λένε ότι είναι θεοί. Πως όμως μπορούν να είναι θεοί αυτά που είναι ξύλα και πέτρες, κουφά και αναίσθητα;  Μήπως μπόρεσαν αυτά τα είδωλα και έκαναν τον ουρανό και τα άστρα; Και πως είναι δυνατόν ξύλα και πέτρες να κάνουν τέτοια πράγματα; Θεός πρέπει να είναι εκείνος που έκαμε αυτά τα όμορφα κτίσματα, τον οποίον εμείς οι άνθρωποι κατανοούμε ότι είναι λαμπρός και θαυμάσιος αν και δεν μπορούμε να τον δούμε. Σ’ αυτόν τον Θεό πρέπει να πιστεύουν οι άνθρωποι, και σ’ αυτόν πιστεύω και εγώ. Αυτά σκέφτηκε εκείνος ο πατριάρχης ο Αβραάμ και τα ολοκλήρωσε βάζοντας στην καρδιά του την έννοια του καλού την οποία αγάπησε και τελικά εφάρμοσε στον εαυτόν του. Για αυτό το λόγο και ο Θεός αύξησε τη γενεά του, πλήθυνε το σπέρμα του, ευλόγησε την γενεά του. Έτσι από Άβραμ, που σημαίνει πατέρας ενός παιδιού, τον ονόμασε ο Θεός Αβραάμ, δηλαδή πατέρα πολλών εθνών.

Ποιος δίδαξε το καλό στον Αβραάμ; Ποιος του έδειξε να γίνει τόσο ελεήμων και φιλόξενος; Κανένας άλλος, παρά ο ίδιος ο εαυτός του. Με την δική του λογική σκέψη γνώρισε το καλό. Μήπως υπήρξαν άλλοι τέτοιοι άνθρωποι πριν από αυτόν τους οποίους μιμήθηκε; Όχι, ούτε ένας. Ποιος ήταν πριν τον Αβραάμ τόσο φιλόξενος όσο αυτός, ή έστω και λιγότερο από αυτόν; Δεν ακούσαμε για κανέναν άλλον ότι ήταν τόσο φιλόξενος όσο ήταν ο Αβραάμ, και αυτό συνέβη επειδή κατανόησε το καλό από μόνος του. Ακούσαμε βέβαια ότι και ο Σήθ, ο υιός του Αδάμ, ήταν επίσης αγαθός άνθρωπος, αλλά στην περίπτωσή του αυτό συνέβη επειδή έτσι τον δίδαξε ο πατέρας του ο Αδάμ και η μητέρα του η Εύα. Ο Αβραάμ όμως ποτέ δεν άκουσε κάποιο θείο λόγο ή διδασκαλία, αλλά μόνος του συλλογίστηκε και κατανόησε το καλό. Αυτή λοιπόν είναι η πρώτη κατάσταση ή τάξη ανθρώπων.

β) Η δεύτερη κατάσταση ή τάξη ανθρώπων (των καλών μαθητών): Η τάξη αυτή έχει να κάνει με τον άνθρωπο που δεν μπορεί να κατανοήσει το καλό από μόνος του, αλλά χρειάζεται κάποιο δάσκαλό που θα τον διδάξει τι είναι το αγαθό. Ο άνθρωπος αυτός δέχεται με προθυμία και εφαρμόζει το καλό όταν του το διδάξουν.

Τέτοιοι άνθρωποι ήταν οι Άγιοι της Εκκλησίας, και πρώτα από όλους οι Απόστολοι. Οι Απόστολοι ήταν άνθρωποι αγράμματοι και ιδιώτες και δεν γνώριζαν την αλήθεια που έμαθαν αργότερα. Δεν είχαν αρχικά κάποιον οδηγό ή δάσκαλο για να τους διδάξει το αγαθό, σαν τον Χριστό, τον οποίον βρήκαν αργότερα. Βέβαια τα έργα που έκαναν αρχικά ήταν αποτέλεσμα της αγαθής και θεάρεστης ελεύθερης εκλογής τους. Δεν είχαν όμως ακόμη ακούσει ποιο ήταν το τέλειο και καλό έργο και πως θα το κατόρθωναν. Όταν όμως  ήρθε σ’ αυτούς ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός και τους δίδαξε, τους καθοδήγησε και τους έδειξε την αλήθεια, τότε εκείνοι, σαν καλόγνωμοι και καλοπροαίρετοι άνθρωποι που ήσαν, αμέσως κατανόησαν το καλό και το εφάρμοσαν.

Δεν είναι βέβαια μόνον οι Απόστολοι που ανήκουν στην δεύτερη αυτή κατάσταση, αλλά και όσοι αγιάστηκαν ακολουθώντας εκείνους. Ούτε εκείνοι γνώριζαν στην αρχή το καλό, γιατί μερικοί από αυτούς ήσαν Έλληνες, μερικοί άλλοι ήσαν Εβραίοι, και άλλοι ήσαν από διάφορα παραπλανημένα γένη. Δεν ήξεραν ποιο ήταν το θέλημα του Θεού. Όταν όμως το διδάχτηκαν από τους Αποστόλους και από τους δασκάλους που τους διαδέχτηκαν, αμέσως το πίστεψαν. Μερικοί από αυτούς έγιναν μάρτυρες, και μερικοί άλλοι, ασκητές, άλλοι ομολογητές, άλλοι δίκαιοι, άλλοι δάσκαλοι και αρχιερείς, και άλλοι έφθασαν σε τέτοιο μέτρο τελειοποίησης που ευαρέστησαν τον Θεό. Αυτή λοιπόν, Χριστιανοί μου, είναι η δεύτερη κατάσταση των ανθρώπων.

γ) Η τρίτη κατάσταση ή τάξη ανθρώπων (των ανεπίδεκτων μαθήσεως): έχει να κάνει με εκείνον τον άνθρωπο που δεν μπορεί να κατανοήσει το αγαθό ούτε από μόνος του, ούτε από κάποιον άλλο που θα του το υποδείξει ή με λόγο ή με πράξη.

Υπάρχουν πολλοί την σήμερον ημέρα που ανήκουν σε αυτήν την κατάσταση, και πρώτος–πρώτος είναι ο Ιούδας. Ο Ιούδας, αν και ήταν ένας από τους Αποστόλους, ήταν και κακόγνωμος και κακοπροαίρετος και μιαρός, και για αυτό δεν ωφελήθηκε σε τίποτε. Ούτε κατανόησε το αγαθό από μόνος του, ούτε το εφάρμοσε ακούγοντας για αυτό από το στόμα του Χριστού, και έτσι ξέπεσε στην τρίτη τάξη. Εύχομαι κανείς μας να μην πέσει στην τάξη αυτή, αλλά αν δεν φθάσουμε στην πρώτη, τουλάχιστον να είμαστε στη δεύτερη, γατί σ’ αυτήν μας κάλεσε να είμαστε η αγάπη του Χριστού, αλλά και τέτοιους ανθρώπους δέχεται η Βασιλεία των Ουρανών, και τέτοιους χρειάζονται η πανήγυρη και οι γιορτές των Αγίων. Γιατί το λέω αυτό; Γιατί αν κάποιος ανήκει στην πρώτη τάξη, δεν χρειάζεται να διδαχτεί, αφού ο ίδιος ο Χριστός είναι μέσα στην  καρδιά του και τον διδάσκει την αλήθεια. Αν πάλι κάποιος ανήκει στην τρίτη τάξη, δεν θα χρειαστεί κάποια διδασκαλία, αφού όσα του διδάξει κανείς για να τα εφαρμόσει θα πάνε χαμένα, επειδή θα είναι σαν να τα έγραψε πάνω στον πάγο ή στο νερό, και επειδή ο άνθρωπος αυτός έχει τον διάβολο συγκάτοικο μέσα στην καρδιά του που δεν τον αφήνει να κατανοήσει το καλό και να το εφαρμόσει. Αντίθετα όμως, όποιος ανήκει στην δεύτερη τάξη χρειάζεται την διδασκαλία, γιατί αγαπάει να ακούει το καλό, και όποιος τον διδάσκει θα πάρει την ανταμοιβή του από τον Θεό, όπως το λέει και ο προφήτης. Μακάριοι όσοι κηρύττουν σε ακροατές που τους ακούνε, γιατί οι άνθρωποι αυτοί είναι καλότυχοι, όπως το καθορίζει το θείο και ιερό Ευαγγέλιο. Μακάριοι είναι επίσης και εκείνοι που ακούνε τον λόγο του Θεού και τον τηρούν, γιατί σ’ αυτούς καρποφορεί η διδασκαλία, και για αυτούς γίνεται και η διδασκαλία και η όλη εξήγηση, και κηρύττεται ο λόγος του Θεού και γίνονται οι γιορτές και τα πανηγύρια.

Αν λοιπόν, ευλογημένοι Χριστιανοί που συναχθήκατε σήμερα για την Γιορτή της Παναγίας, υπάρχει κάποιος ανάμεσά σας από την πρώτη τάξη, ας μας συγχωρήσει αν δεν φθάσουμε στα μέτρα του. Αν πάλι υπάρχει κάποιος που είναι από την τρίτη τάξη, ας μην γελάει και ας μην εμπαίζει τα λόγια μας και τις άγιες γιορτές μας, γιατί είναι φοβερό να πέσει κανείς στα χέρια του ζώντος Θεού –ο οποίος εξετάζει όχι μόνο τα έργα του ανθρώπου αλλά και τις σκέψεις του. Ο άνθρωπος αυτός ας διορθώσει τον εαυτόν του, ή  ας απουσιάσει από τις Άγιες γιορτές μας. Όσον αφορά σε μάς τους υπάκουους δούλους του Χριστού, ας γιορτάσουμε, ας πανηγυρίσουμε, ας συμμετάσχουμε στις πολύτιμες συνάξεις μας, για να λάβουμε την ανταμοιβή από τους Αγίους που γιορτάζουμε.

2. Γενικά για τις γιορτές και ιδιαίτερα για την γιορτή της Παναγίας: Όλες οι γιορτές των Αγίων, ευλογημένοι χριστιανοί, είναι άγιες και πολύτιμες, και οι Χριστιανοί ευφραίνονται και χαίρονται στην τέλεσή τους, όπως το λέει και ο σοφός Σολομών. «Όταν εγκωμιάζεται ο δίκαιος, ευφραίνονται οι λαοί» (). Περισσότερο όμως χαιρόμαστε εμείς οι Χριστιανοί στις Δεσποτικές γιορτές, γιατί είναι στην ουσία τους βασιλικά πανηγύρια και έχουν επιπρόσθετες ακολουθίες. Επίσης, οι τιμές που γίνονται στους δούλους του Χριστού (στους Αγίους) έχουν λιγότερο έπαινο και λιγότερα εγκώμια σε σύγκριση με τις βασιλικές τιμές που αποδίδονται στον Δεσπότη Χριστό και υπερβαίνουν κάθε μέτρο, και στις οποίες οφείλει κάθε άνθρωπος να συμμετέχει, να πανηγυρίζει, να χαίρεται, να ευφραίνεται, και να κάνει όλα όσα είναι επάξια του βασιλικού πανηγυριού. Τέτοια γιορτή έχουμε σήμερα.

Τι γιορτάζουμε σήμερα; Γιορτάζουμε την Κυρία Θεοτόκο, την Βασίλισσα των Ουρανών, την Μητέρα του αθάνατου Βασιλιά, την μόνη Παρθένο-Μητέρα. Ποιος είδε, ή άκουσε για Μητέρα, που είναι και Παρθένος; Ή για Παρθένο που έγινε και Μητέρα; Αυτή όμως και Μητέρα έγινε του βασιλιά μας Ιησού Χριστού και Παρθένος έμεινε άφθορος. Δικό της είναι το σημερινό πανηγύρι, και το γιορτάζουμε επειδή πρόκειται για την τελική γιορτή της, την οποία οφείλουμε να γιορτάσουμε σαν αγιότερη και λαμπρότερη από όλες τις άλλες. Αυτή η τάξη τηρείται όταν η εξουσία ή ο βασιλιάς θέλει να τιμήσει κάποιον άνθρωπο. Βάζει διαλαλητή που διαλαλεί την βούλησή του να τιμήσει τον άνθρωπο αυτό. Έτσι και εγώ είμαι διαλαλητής του σημερινού πανηγυριού, και οφείλω να ανακοινώσω όλα όσα έχει η Παναγία προς τιμήν της. Και ποια είναι αυτά; Είναι κατ αρχήν τα ονόματά της που συνθέτουν τον έπαινό της, τα οποία θα σας ανακοινώσω για να τα ακούσετε με κάθε προθυμία και να πάρετε την τέλεια ανταμοιβή για την συμμετοχή σας στην παρούσα πανήγυρη. Θα το κάνω αυτό όχι όσο το αξίζει, αλλά όσο μου επιτρέπει η ικανότητά μου και η περίσταση και ο χρόνος, γιατί στην γιορτή μας αυτή υπάρχουν και άλλα θέματα που πρέπει να αναφέρουμε. Η αναφορά μας λοιπόν στα ονόματα της Παναγίας θα είναι σύντομη και όχι ολοκληρωμένη, γιατί θα αρκεστούμε σε όσα επιτρέπει ο καιρός και η μνήμη μας.

3. Τα ονόματα της Παναγίας: Η Κυρία Θεοτόκος λέγεται Βάτος. Αυτό αναφέρει το στόμα του Προφήτη Μωϋσή, που είπε στο όρος Σινά, όταν αντίκρισε την φλεγόμενη βάτο, «Θα πλησιάσω για να ιδώ αυτό το θαυμαστό φαινόμενο της βάτου που φλέγεται αλλά δεν κατακαίγεται» (Έξ. 3:3).  

Λέγεται Ράβδος. Αυτό αναφέρει ο Προφήτης Ησαΐας. «Θα βγει ράβδος από την ρίζα του Ιεσσαί» (Ησ. 11:1).  

Λέγεται Ρίζα, όπως αναφέρει ο ίδιος Προφήτης. «Την ημέρα εκείνη θα είναι η ρίζα του Ιεσσαί και εκείνος που εγέρθηκε για να γίνει ο άρχοντας των εθνών» (Ησ. 11:10).

Λέγεται Γη Αγία. Αυτό αναφέρει το στόμα του Θεού που κάλεσε τον Μωϋσή. «Όταν τον είδε ο Κύριος να πλησιάζει για να ιδεί, τότε τον κάλεσε από την βάτο και είπε,  Μωϋσή, Μωϋσή λύσε το υπόδημα από τα πόδια σου, γιατί ο τόπος στον οποίο στέκεσαι είναι γη αγία» (Εξ. 3:4-5). Αυτό λέει και ο Προφήτης Δαυίδ: «Και εξουθένωσαν την γη την επιθυμητή» (Ψαλμός 105 (106) 24). Ο ίδιος προφήτης λέει επίσης, «Η Αλήθεια ανέτειλε από την γη και η Δικαιοσύνη κατέβηκε από τον ουρανό» (Ψαλμ. 84 (85) 11). Αλήθεια ονομάζει την Παναγία, εξαιτίας της αληθινής παρθενίας της, δηλαδή επειδή ήταν αληθινά παρθένα και πριν και κατά και μετά τον τόκο, και Δικαιοσύνη ονομάζει τον Χριστό επειδή είναι δικαιοκρίτης, αλλά και επειδή η Παρθένος Μαριάμ σαν άνθρωπος ήταν από την γη, ενώ ο Χριστός όχι σαν άνθρωπος αλλά σαν Θεός ήταν από τον ουρανό, όπως αναφέρει ο Παύλος: «Ο πρώτος άνθρωπος, δηλ. ο Αδάμ, ήταν από την γη χοϊκός, ο δεύτερος άνθρωπος, δηλ. ο Χριστός ήταν από τον ουρανό» (Α Κορ. 15:47).

Λέγεται Θαιμάν, όπως λέει ο Προφήτης Αββακούμ: «Ο Θεός θα έλθει από την Θαιμάν» (Αββακ. 3:3). 

Λέγεται Όρος, όπως ο ίδιος Προφήτης αναφέρει: «Και ο άγιος θα έλθει από βαθύσκιο δασώδες όρος (εξ όρους κατασκίου δασέως)» (Αββακ. 3:3). Το ίδιο βεβαιώνει ο Δανιήλ στον Ναβουχοδονόσορα: «Έβλεπες, βασιλιά, ότι κόπηκε ένας λίθος από ένα όρος χωρίς κανένα χέρι» (Δαν. 2:34). Και ο Δαυίδ: «το όρος στο οποίο ευδόκησε να κατοικεί ο Θεός» (Ψαλμός 67 (68) 17).

Λέγεται Ελαία όπως το αναφέρει ο Προφήτης Δαυίδ υποδυόμενος το πρόσωπο της Παναγίας και λέγοντας, «Εγώ είμαι σαν ελαία γεμάτη με καρπούς μέσα στον οίκο του Θεού γιατί ήλπισα στο έλεός του» (Ψαλμός 51 (52) 8).

Λέγεται Κιβωτός, όπως πάλι αναφέρει ο ίδιος Προφήτης: «Ανάστα Κύριε στην ανάπαυσή Σου, Συ και η Κιβωτός του αγιάσματός Σου» (Ψαλμός 131 (132) 8).

Λέγεται Θρόνος όπως αναφέρει το στόμα του Προφήτη Ησαΐα: «Είδα τον Κύριο καθήμενο επάνω σε Θρόνο υψηλό και επηρμένο» (Ησ. 6:1).

Λέγεται Πύλη, όπως αναφέρει ο Προφήτης Ιεζεκιήλ: «Αυτή η Πύλη είναι κλεισμένη και δεν θα ανοιχτεί αν δεν διέλθει κάποιος από αυτήν» (Εζ. 44:2).

Λέγεται Σιών, όπως αναφέρει ο Προφήτης: «Θα έλθει από την Σιών ο ελευθερωτής, και θα αποστρέψει την ασέβεια από τον Ιακώβ» (Ησ. 59:20), και πάλι, «Εξέλεξε ο Κύριος την Σιών, την διάλεξε για κατοικία δική του» (Ψαλμός 131 (132) 13). 

Λέγεται Μήτηρ, όπως αναφέρει ο Προφήτης Δαυίδ: «Μήτηρ Σιών, θα πει άνθρωπος» (Ψαλμός 86 (87) 5) και το Ευαγγέλιο, «Και πως μου συνέβη αυτό, να έλθει σε μένα η Μήτηρ του Κυρίου μου» (Λουκ. 1:43);

Λέγεται Φορείο, δηλαδή αυτό που βαστάζει, όπως λέει το Άσμα των Ασμάτων: «Φορείο έφτιαξε για τον εαυτόν του ο βασιλιάς Σολομών από ξύλα και λιβάνι» (Άσμα 3:9).

Λέγεται Κλίνη, όπως αναφέρει το ίδιο βιβλίο, «Ιδού η Κλίνη του Σολομώντα, με εξήντα δυνατούς τριγύρω της από τους δυνατούς του Ισραήλ» (Άσμα 3:7).

Λέγεται Κεφαλή, όπως αναφέρει ο Προφήτης Ιεζεκιήλ, που λέει: «Ιδού μια εκτεταμένη χείρα προς εμένα και σ’ αυτήν η Κεφαλή» (Ιεζ. 2:9).

Λέγεται Βιβλίον, όπως αναφέρει ο Ησαΐας: «Και μετά από τα ρήματα αυτά θα είναι όπως οι λόγοι αυτού του σφραγισμένου Βιβλίου» (Ησ. 29:11). 

Λέγεται Τόμος, όπως αναφέρει πάλι ο Προφήτης Ησαΐας, «Και είπε ο Κύριος προς εμένα, Λάβε Τόμον καινόν για τον εαυτόν σου» (Ησ. 8:1).  

Λέγεται Λαβίς, όπως αυτός ο Προφήτης το αναφέρει, «Και απεστάλη σε μένα ένα από τα Σεραφείμ και είχε στο χέρι του Λαβίδα και μέσα της υπήρχε ένας άνθρακας (κάρβουνο)» (Ησ. 6:6). 

Λέγεται Παρθένος, όπως αναφέρει ο ίδιος Προφήτης, «Ιδού η Παρθένος θα συλλάβει και θα γεννήσει Υιό και θα καλέσουν το όνομά του Εμμανουήλ» (Ησ. 7:14).

Λέγεται Προφήτης, όπως ο ίδιος αναφέρει, «Και προσήλθα προς την Προφήτιν και συνέλαβε» (Ησ. 8:3).

Λέγεται Βασίλισσα, όπως αναφέρει ο Δαυίδ, «Παρέστη η Βασίλισσα εκ δεξιών σου» (Ψαλμός 44 (45) 9).

Λέγεται Πλησίον, όπως  λέει το Άσμα Ασμάτων, «Όλη καλή η πλησίον μου, όλη καλή και δεν υπάρχει μώμος σε σένα. Σήκω η πλησίον μου και έλα κοντά μου» (Άσμα 4:7). 

Λέγεται Νύμφη, όπως αναφέρει το ίδιο βιβλίο, «Έλα κοντά μου Νύμφη από τον Λίβανο» (Άσμα 4:8).

Λέγεται Αδελφή, όπως αναφέρει το ίδιο βιβλίο, «Αιχμαλώτισαν την καρδιά μου οι οφθαλμοί σου αδελφή μου νύμφη» (Άσμα 4:9). 

Λέγεται και Κήπος και Πηγή, όπως το λέει και αυτό το ίδιο βιβλίο, «Κήπος κεκλεισμένος, Πηγή σφραγισμένη» (Άσμα 4:12).

Λέγεται Θυγάτηρ, όπως λέει ο Προφήτης Δαυίδ, «Άκουσε θυγατέρα, και δες, και κλίνε το αυτί σου, και ξέχασε τον λαό σου και τον οίκο του Πατρός σου » (Ψαλμός 44 (45) 10). Το ίδιο λέει και ο Σολόμωντας στις Παροιμίες, «Πολλές θυγατέρες απέκτησαν δύναμη, εσύ όμως είσαι πάνω από όλες και τις ξεπέρασες όλες» (Παρ. 31:29).

Λέγεται Μεμνηστευμένη, όπως αναφέρει το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, «Στον έκτο μήνα απεστάλη ο άγγελος Γαβριήλ από τον Θεό σε πόλη της Γαλιλαίας που ονομαζόταν Ναζαρέτ σε Παρθένα μεμνηστευμένη με άνδρα  του οποίου το όνομα ήταν Ιωσήφ» (Λουκ. 1:26-27).

Λέγεται Νεφέλη, όπως αναφέρει ο Προφήτης Ησαΐας, «Ιδού ο Κύριος κάθεται επάνω σε Νεφέλη κούφη (ελαφρή και κινητική) και θα έρθει στην Αίγυπτο» (Ησαΐας 19:1).

Λέγεται Όρασις, όπως αναφέρει ο Προφήτης Ιεζεκιήλ: «Ίδα όρασιν πυρός και το φέγγος του υπήρχε ολόγυρά του σαν όρασις (ουράνιου) τόξου» (Ιεζεκιήλ 1:27β). Και πάλι ο ίδιος, «Αυτή η όρασις μοιάζει με την δόξα του Κυρίου» (Ιεζεκιήλ 1:28).

Λέγεται Ήλεκτρον από τον ίδιο Προφήτη: «Και ίδα σαν όρασι Ηλέκτρου, σαν όρασι πυρός» (Ιεζεκιήλ 1:27α).

Λέγεται Αλλοίωσις, όπως αναφέρει ο Προφήτης Δαυίδ, «Αύτη η Αλλοίωσις της δεξιάς του Υψίστου» (Ψαλμός 76(77):10).

Λέγεται Ημέρα και Νυξ, όπως αναφέρει ο ίδιος Προφήτης «Η μία Ημέρα αναγγέλλει λόγο στην άλλη Ημέρα, και η μία Νύχτα αναγγέλλει γνώση στην άλλη Νύχτα» (Ψαλμός 18(19):2).

Λέγεται Ουρανός, όπως ο ίδιος Προφήτης αναφέρει: «Εξ Ουρανού επέβλεψε ο Κύριος» (). Και κάπου αλλού, «Ο Ουρανός του Ουρανού είναι του Κυρίου, την γην όμως την έδωσε στους υιούς των ανθρώπων» (Ψαλμός 113(114):24).

Λέγεται Ανατολή σύμφωνα με τον ίδιο Προφήτη: «Οι βασιλείς της γης ψάλλατε στον Θεό ο οποίος ανεβαίνει στον ουρανό του ουρανού στην Ανατολή» (Ψαλμός 67(68):34).

Λέγεται Δύσις από τον ίδιο Προφήτη, «Ανοίξτε οδόν δι Εκείνον ο οποίος έρχεται από την Δύσιν» (Ψαλμός 67(68):5).

Λέγεται Ήλιος από τον ίδιο επίσης Προφήτη, «Εις τον Ήλιον έθεσε το σκήνωμά του» (Ψαλμός 18(19):6).

Λέγεται Πόλις, και πάλι από τον ίδιο Προφήτη, «Δεδοξασμένα ελέχθησαν για σένα Πόλις του Θεού» (Ψαλμός 86(87):3). Και αλλού, «Του ποταμού τα ορμήματα ευφραίνουν την Πόλιν του Θεού» (Ψαλμός 45(46):5).

Λέγεται Πλίνθος, όπως αναφέρει ο Προφήτης Ιεζεκιήλ, «Υιέ του ανθρώπου, λάβε Πλίνθον νέον δια τον εαυτόν σου» (Ιεζεκιήλ 4:1).

Λέγεται Τόπος, όπως αναφέρει ο Πατριάρχης Ιακώβ, «Πόσον φοβερός είναι ο Τόπος τούτος!» (Γένεσις, 28:17). Το ίδιο λέει και ο Προφήτης Ιεζεκιήλ, «Και με κατέλαβε το Πνεύμα, καί άκουσα από πίσω μου μία φωνή μεγάλου σεισμού πού έλεγε, Ευλογημένη η δόξα του Κυρίου στον ιερό αυτό Τόπο του» (Ιεζεκιήλ 3:12), και ο Δαυίδ, «Δεν θα παραδώσω τους οφθαλμούς μου σε ύπνο και τα βλέφαρά μου σε νυσταγμό μέχρι να βρω κατάλληλο Τόπο για τον Κύριο» (Ψαλμός 131(132):4).

Λέγεται Πόκος, όπως αναφέρει ο Δαυίδ, «Θα κατεβεί σαν βροχή επί Πόκον και σαν σταγόνα που στάζει στη γη» (Ψαλμός 71(72):6).

Λέγεται Γυνή, όπως αναφέρει το κατά Λουκά Ευαγγέλιο, «Ευλογημένη συ εν Γυναιξί (ανάμεσα στις γυναίκες) και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου» (Λουκάς 1:42), και ο Απόστολος Παύλος «Όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου εξαπέστειλε  ο Θεός τον Υιόν αυτού, για να γεννηθεί από Γυναίκα, και να υπαχθεί στο Νόμο» (προς Γαλάτας 4:4).

Λέγεται και Μακαρία, στο κατά Λουκά Ευαγγέλιο, «Μακαρία εκείνη που πίστεψε, γιατί θα εκπληρωθούν όλα όσα ειπώθηκαν σε Εκείνη από τον Κύριο» (Λουκάς 1:45), και στο «Μακαρία η κοιλία που σε βάστηξε και οι μαστοί τους οποίους θήλασες» (Λουκάς 11:27).

Λέγεται Μαριάμ, πού είναι το καθολικό όνομά της, όπως το αναφέρει το κατά Λουκά Ευαγγέλιο, «Μη φοβού Μαριάμ, γιατί βρήκες χάρη από τον Θεό» (Λουκάς 1:30).

4. Το Μοναδικό Πρόσωπο της Παναγίας και η τελική Γιορτή της, η Κοίμηση. Όλα αυτά τα ονόματα και τις μαρτυρίες των ονομάτων τα είπα, ευλογημένοι Χριστιανοί, για να ακούσετε και να μάθετε, ότι, εξ αιτίας της καθαρότητας και της αγιότητάς της, οποιοδήποτε άλλο καλό και άγιο όνομα θα απέδιδε κανείς στην Παναγία είναι και πρέπον και της αξίζει, γιατί είναι αγιότερη από όλους τους Αγίους, και τιμιότερη από όλους τους Τίμιους, και θαμαστότερη από όλους τους θαυμαστούς. Έχει τα δευτερεία σε σχέση με την Αγία Τριάδα και τα πρωτεία σε σχέση με όλα τα δημιουργήματα.

Εμείς όμως οι ευσεβείς Χριστιανοί, αν και δεν έχουμε τίποτε άλλο να κάνουμε που είναι επάξιο της Γιορτής, ας υμνήσουμε με τους Αγγέλους και ας δοξολογήσουμε με τους Αποστόλους την δύναμη της αγίας αυτής Ημέρας. Τι είναι η Γιορτή αυτή; Είναι το τέλος της Πανήγυρης και όλων των Γιορτών, ευλογημένοι Χριστιανοί. Όπως ο Ευαγγελισμός ήταν η αρχή, έτσι και η σημερινή Γιορτή είναι το τέλος. Αυτό ισχύει γιατί η Παναγία είναι η αρχή και το τέλος της σωτηρίας των ανθρώπων. Όσο ήταν σωματικά παρούσα στην γη, το κεφάλαιο είχε την αρχή του μυστηρίου, όταν έγινε η μετάστασή της από την γη η άρρητη βουλή του Θεού εκτελέστηκε και το προαιώνιο βούλημα του Θεού βρήκε την εκπλήρωσή  του.

Πολλοί από τους ανθρώπους θεωρούν την σημερινή Ημέρα σαν ημέρα λύπης και αφορμή για δάκρυα, γιατί η Κυρία Θεοτόκος μετέβη από την γη στον Ουρανό. Εγώ όμως την έχω σαν Ημέρα ευφροσύνης. Γιατί όσο βρισκόταν στη γη την είχε μόνο το χωρίο της Γεσθημανής, όταν όμως έγινε η μετάστασή της, τότε όλος ο κόσμος την απόκτησε σαν βοηθό και επιτηρητή. Τούτο οφείλεται στο γεγονός ότι μετέβη από την γη στον ουρανό, από την φθορά στην αφθαρσία, από την λύπη στη χαρά, από τα φθαρτά στα άφθαρτα, απ[΄ο τα θλιβερά στα χαροποιά και ευφρόσυνα. Γι αυτό το λόγο χαίρω και ευφραίνομαι, αγαπητοί μου, και έρχομαι με προθυμία να σας διηγηθώ την υπόθεση της Ημέρας, για να αντιληφθείτε ότι δεν είναι αιτία λύπης η σημερινή, αλλά μάλλον χαράς και αγαλλίασης. Μην αφήσετε να σας καταλάβει η οκνηρία και η νύστα, γιατί τα λόγια μου δεν αναφέρονται σε κάποια υπόθεση του κόσμου, αλλά γίνονται η αιτία της σωτηρίας εκείνων που τα ακούνε. Θα αρχίσω λοιπόν και παρακαλώ να με ακούσετε προσεκτικά.

5. Η Υπόθεση της Γιορτής: Η Μετάσταση της Παναγίας και η Σημασία της. Η Κυρία Θεοτόκος ήταν 59 ετών όταν επρόκειτο να πεθάνει. Πως εξηγείται αυτό; Ακούστε με. Η Παναγία ήταν τριών χρονών όταν πήγε στον Ναό. Έμεινε εκεί δώδεκα χρόνια. Μέχρι να γεννήσει τον Χριστό πέρασε ένας ακόμη χρόνος. Έκανε με τον Χριστό άλλα 32 χρόνια και μετά έζησε άλλα 11 χρόνια. Έτσι το σύνολο των ετών της ζωής της είναι 59. Όταν λοιπόν έφθασε σ’ αυτήν την ηλικία η Παναγία, τρεις μέρες πριν από την Κοίμησή της, της παρουσιάστηκε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ με ένα κλαδί φοινικιάς στο χέρι και της είπε. Να ξέρεις Κυρία Θεοτόκε ότι ύστερα από τρεις μέρες θα μετατεθείς από την γη στους Ουρανούς. Γι αυτό προετοίμασε τον εαυτό σου, τα επιτάφιά σου και περίμενε την Κοίμησή σου, διότι θα έλθει ο Υιός σου για να παραλάβει την ψυχή σου. Μόλις άκουσε όλα αυτά η Παναγία, σηκώθηκε και πήγε επάνω στο όρος των Ελαιών, εκεί όπου έγινε η Ανάληψη του Υιού της και, ω του θαύματος, τα δέντρα ‘έσκυψαν και την προσκύνησαν.’

Εκείνη τότε, ύψωσε τα χέρια της στον Θεό και προσευχήθηκε ως εξής: «Υιέ μου, Μονογενή και αγαπημένε, που καταδέχτηκες να έλθεις επάνω στη γη, και να πάρεις σάρκα από το αίμα μου, Εσύ παράλαβέ με στην βασιλεία σου. Αρκετά έμεινα στον χωρισμό από σένα. Αρκετά μου έλειψες Υιέ μου. Όπως το όρισες, έτσι να γίνει. Όπου είμαι εγώ, εκεί να είναι και ο διάκονός μου. Αυτό λέω και εγώ, εκεί όπου βρίσκεσαι εσύ ο Υιός μου, αγαπημένε, εκεί αξίωσέ με να έλθω, γιατί η καρδιά μου είναι θλιμμένη από την αγάπη μου για σένα.»  Αυτά τα λόγια είπε η Παναγία, και κατέβηκε από εκείνο το Όρος και πήγε στο σπίτι της, που βρισκόταν στην τοποθεσία της Γεσθημανής, φόρεσε το ένα από τα δύο φορέματά της και το άλλο το χάρισε στις γειτόνισσές της. 

Ο Πέτρος ο Απόστολος και ο Ιωάννης ο Θεολόγος ήταν κάπου εκεί κοντά και κήρυτταν. Δεν είχαν απομακρυνθεί γιατί είχαν μεγάλη πίστη στη Θεοτόκο. Μάλιστα ο Ιωάννης ήταν σαν υιοθετημένος Υιός της. Δεν απομακρύνονταν λοιπόν, γιατί ήθελαν να υπηρετούν την Παναγία. Την τρίτη όμως μέρα, εκεί που κάθονταν και δίδασκαν, ένα σύννεφο τους άρπαξε και τους έφερε στη Γεσθημανή, στο σπίτι της Παναγίας. Εκεί ήρθαν και ο Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης, και ο διδάσκαλός του Ιερόθεος, και ο Ιάκωβος που ονομαζόταν Αδελφόθεος. Και αυτούς τους πήραν τα σύννεφα και τους μάζεψαν όλους στην Γεσθημανή.  

Όταν η Παναγία τους είδε όλους μαζεμένους εκεί χάρηκε και τους λέει: «Καθίστε παιδιά μου να σας αποχαιρετήσω, γιατί σήμερα πηγαίνω στον Υιό μου τον αγαπημένο. Το ξέρω αυτό γιατί ο Άγγελος Γαβριήλ που ευαγγελίστηκε σε μένα την Σύλληψη του Υιού μου, ήρθε και πάλι και μου έδωσε τούτο το κλαδί της φοινικιάς και μου είπε. Χαίρε Θεοτόκε. Να ξέρεις ότι μετά από τρις μέρες θα μετατεθείς από την γη στα Ουράνια.  Γι αυτό το λόγο ευχαριστώ τον Υιό μου και Θεό, γιατί σας μάζεψε όλους για να σας ξαναδώ τώρα που ήρθε το τέλος.»

Όταν άκουσαν τα λόγια αυτά οι Απόστολοι, όλοι τους έκλαψαν πολύ. Ο Ιωάννης αποκρίθηκε με πολλά δάκρυα και της λέει: «Κυρία Θεοτόκε, και Μητέρα μου, ο Υιός σου ο αγαπημένος ήταν μαζί μας, και βρίσκαμε σ’ Εκείνον παρηγοριά. Όταν όμως αναλήφθηκε στους Ουρανούς, μας άφησε να έχουμε εσένα. Τώρα μας αφήνεις και εσύ; Και ποιόν θα έχουμε σαν παρηγοριά, εμείς οι Απόστολοι που ονειδιζόμαστε από όλα τα έθνη; Ποιος θα μας διδάσκει και θα μας καθοδηγεί; Ποιόν θα βλέπουμε στη γη για να παρηγορούμαστε, εάν θα φύγεις και εσύ;»

Τότε τους λέει η Παναγία και εκείνη γεμάτη δάκρυα: «Μη λυπάστε, παιδιά μου, γιατί με κάνετε και εμένα να λυπάμαι, καθώς σας βλέπω να κλαίτε. Να μην έχετε λύπη για τον θάνάτό μου. Αν και μετατίθεμαι από τη γη, ω φίλοι του Υιού μου, δεν χωρίζομαι από σας, ούτε και από όλους εκείνους που με επικαλούνται, γιατί, αλήθεια σας λέω, εγώ θέλω να είμαι πρέσβειρα και μεσίτρια στον αγαπημένο μου Υιό για όλο το Χριστιανικό γένος. Μην κλαίτε, λοιπόν, αλλά κοιτάξτε να με ενταφιάσετε όπως με βρίσκετε και με βλέπετε.»

Αποκρίθηκε ο Απόστολος Παύλος με πολλά δάκρυα και λέει στην Παναγία: «Κυρία Θεοτόκε, εγώ τον αγαπημένο σου Υιό, τον Χριστό, δεν τον είδα σωματικά στη γη. Βλέποντας όμως εσένα, το έχω σαν να βλέπω Εκείνον. Τώρα με αφήνεις και εσύ; Και ποιος θα με παρηγορεί στους πειρασμούς που περνάω;»

Και η Παναγία του απαντάει: «Παύλε, φίλε του αγαπημένου μου Υιού και εμού, Ο Υιός μου και η χάρις μου θα σε παρηγορούν, και εσένα και τούς άλλους Μαθητές.

Μόλις τότε, καθώς συνερχόταν από τα κλάματα, άνοιξε και ο Πέτρος το στόμα του, και λέει στην Παναγία: «Κυρία Θεοτόκε, μα αλήθεια θα πεθάνεις; Εγώ γιατί καθόμουνα εδώ κοντά και δεν απομακρυνόμουνα; Έτσι έπαιρνα θάρρος και εγώ. Δεν έφευγα μακριά για να μην δω τον θάνατό σου, αλλά τώρα καίγεται η καρδιά μου. Έπαιρνα θάρρος που σε έβλεπα, και με παρηγορούσες στα γεράματά μου. Αλλά τώρα με αφήνεις και εσύ; Δεν μας φτάνει ο σωματικός χωρισμός του Υιού σου, αλλά θέλεις να μας αφήσεις και εσύ Παναγία μου;

Τότε λέει η Παναγία στον Πέτρο. «Αγαπημένε μου Πέτρο, μη λυπάσαι καθόλου. Όσο με είχατε στην γη σωματικά, έτσι θα με έχετε με την χάρη του Χριστού μου και νοητά, και θα είμαι βοηθός σας και παρηγοριά σας από την σήμερον ημέρα. Εσύ Πέτρο μου είσαι γεροντότερος από όλους τους φίλους μου, γι αυτό τις δυο τελευταίες μέρες παρηγόρησα τους νεώτερους. Εσύ τώρα να στηρίζεις τους πιο πεσμένους ψυχικά, να μην λυπούνται για τον θάνατό μου.»

Απολογήθηκαν τότε και οι υπόλοιποι Απόστολοι και λένε στην Παναγία: «Εσύ μεν Κυρία Θεοτόκε, γνωρίσαμε ότι θα μετατεθείς στους Ουρανούς. Εμείς όμως θέλουμε να μας αφήσεις κάποιο λόγο σου που θα είναι για μας παρηγοριά γιατί θα προέρχεται από το άγιο στόμα σου και εμείς θα τον θυμόμαστε σαν δούλοι σου.»

6. Η Διδαχή της Παναγίας.  Τότε τους λέει η Παναγία: «Παιδιά μου αγαπημένα, ακούστε λοιπόν ένα σύντομο λόγο μου, που είναι μικρή Διδαχή από το στόμα μου, αφού το ζητάτε και με αγαπάτε. Βλέπετε παιδιά μου αυτόν τον κόσμο; Είναι σαν ένα εμπόρευμα. Ο Θεός είναι ο Βασιλιάς, Εσείς, οι δούλοι του αγαπημένου Υιού μου, είσαστε σαν τους εμπόρους. Λοιπόν θα σας πω κάτι σαν παραβολή.

«Υπήρχε κάποιος μεγάλος και ισχυρός βασιλιάς, που είχε δύο δούλους. Κάποτε άκουσε ότι στον τάδε τόπο γίνεται μεγάλο πανηγύρι, και οι άνθρωποι κάνουν μεγάλες εμπορικές αγορές και συναλλαγές. Φωνάζει λοιπόν τους δύο δούλους του και τους λέει. Πάρτε περισσότερα χρήματα, και πηγαίνετε στο τάδε τόπο, όπου γίνεται πανηγύρι, και κάντε εκεί τις εμπορικές αγορές σας σας. Θα γυρίσετε πίσω μετά από ένα μήνα. Προσέξτε όμως όποιος αργήσει περισσότερο θα χάσει το κεφάλι του. Πήραν λοιπόν οι δύο εκείνοι δούλοι τα γρόσια και πήγαν στο πανηγύρι. Ο ένας, που ήταν απαίδευτος και ανόητος, δεν αγόρασε τίποτε από αυτά που λείπουν στον βασιλιά και τα έχει ανάγκη, γιατί ήθελε να πάει πίσω γρήγορα. Αγόρασε όμως σπίτια, εργαστήρια, χωράφια και πολλά άλλα τα οποία δεν χρειαζόταν ο βασιλιάς, ούτε και έκαναν κάποια διαφορά γι αυτόν. Πέρασαν όμως τρις-τέσσερις μήνες και περισσότερο μέχρι να σπείρει ο δούλος τα χωράφια και να φτιάξει τα εργαστήρια και τα σπίτια που ήταν χαλασμένα. Ο άλλος, πού ήταν φρονιμότερος, αγόρασε πολύτιμους λίθους και τους πήγε στον βασιλιά. Εκείνος τον τίμησε και τον δόξασε γιατί του βγήκε πιστός. Τον άλλον, όμως, έδωσε εντολή και τον αποκεφάλισαν σαν εχθρό και αντίπαλο του βασιλιά.

«Έτσι είσαστε και όλοι εσείς οι Απόστολοι του Υιού μου. Σας έστειλε ο Υιός μου ο αγαπημένος να πάτε στον κόσμο σαν έμποροι, για να κερδίσετε τις ψυχές των πλανημένων ανθρώπων πού άκουσαν το Όνομά του. Αν λοιπόν κάποιος από σας, φίλοι μου και παιδιά μου, αποδειχτεί ότι ήταν φίλος του Διδάσκαλου και Υιού μου, Εκείνος θα τον τιμήσει στην Βασιλεία Του. Αν αποδειχθεί ότι δεν φροντίσατε να αρέσετε στον Διδάσκαλό σας γνωρίζετε οι ίδιοι από μόνοι σας τι θα πάθετε. Γι αυτό, αγαπημένα μου παιδιά, φροντίστε να κηρύξετε, να φωτίσετε, να καθοδηγήσετε τον πλανημένο κόσμο, για να τον κερδίσετε και να τον φέρετε στην Βασιλεία του Υιού μου. Μη φοβάστε τους άλλους βασιλιάδες, που μόνο το κορμί σας μπορούν να βλάψουν, αλλά στην ψυχή σας δεν μπορούν να κάνουν απολύτως τίποτα. Να φοβάστε τον Θεό, που μπορεί και το κορμί σας και την ψυχή σας να ζημιώσει, όπως το έλεγε ο Υιός μου.. Να έχετε αγάπη και ειρήνη μεταξύ σας, και να χαίρεστε και να ευφραίνεστε, γιατί ο μισθός σας θα είναι πολύς στους Ουρανούς. Όσον για μένα, φίλοι μου, και εάν πάω στην Βασιλεία του Υιού μου, θα εξακολουθήσω να είμαι πάντοτε μαζί σας, να σας στηρίζω και να σας παρηγορώ στις θλίψεις σας.»

7. Η Κοίμηση της Παναγίας. Αυτά είπε η Παναγία στους Αποστόλους, και πολλά άλλα. Έπειτα έκλεισε τα μάτια της, και είπε με δυνατή φωνή, «Υιέ μου στα χέρια Σου παραδίδω το πνεύμα μου»... και κοιμήθηκε. Τότε την άγια ψυχή της την δέχτηκε ο Υιός της στα χέρια του. Και η Παναγία ζήτησε από τον Υιό της να πάει στον Άδη για να δει πως κολάζονται οι ψυχές, αλλά να δει επίσης και τους τόπους στους οποίους πήγε ο Χριστός για να βγάλει τους προπάτορες, και Εκείνος την άκουσε. Ιδού τι λέει ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός: Άγγελοι φωτεινοί πήραν την ψυχή της Παναγίας και την πήγαν όπου ήθελε να πάει μόνη της η ψυχή της. Το λέει αυτό ο Δαμασκηνός σε ένα τροπάριο της 4^ης Ωδής που ψέλνεται σήμερα στην Κοίμησή της: «Θάμβος ην θεάσασθαι τον Ουρανόν του παμβασιλέως τόν έμψυχον, τους κενεώνας υπερμαχόμενον της γης.» Δηλαδή, Θαύμα και έκπληξη ήταν να δει κανείς την ψυχή της Παναγίας, πως περπατούσε στα κατώτατα της γης, δηλαδή στον Άδη. Η ψυχή της πήγε στον Άδη όπως το ζήτησε, το άγιο όμως και θεοδόχο σώμα της το σήκωσαν οι Μαθητές και το πήραν στους ώμους τους για να το πάνε στον τάφο. Από την μια μεριά το έπιασε ο Ιωάννης ο Θεολόγος, και από την άλλη ο Πέτρος, και από την Τρίτη πλευρά το έπιασε ο Ιάκωβος ο αδελφός του Ιωάννη και από την άλλη ο Παύλος. Οι υπόλοιποι Απόστολοι και Αρχιερείς ακολουθούσαν με  ψαλμωδίες και υμνολογίες.

8. Η αντίδραση των Ιουδαίων.  Οι Ιουδαίοι, λοιπόν, που ήσαν από την αρχή φθονεροί, ακούγοντας την υμνολογία των Αγγέλων, και βλέποντας την όλη παρρησία, γέμισαν από φθόνο. Έτσι αποφάσισαν να πάνε και να αναποδογυρίσουν το νεκροκρέβατο της Παναγίας με το άγιο κορμί της. Όρμησαν όλοι τους για να πάνε προς το μέρος των Αποστόλων, και αμέσως τυφλώθηκαν και δεν μπορούσε να δουν ο ένας τον άλλο. Ένας από αυτούς, ο τολμηρότερος, πήγε να πιάσει το κρεβάτι, και Άγγελος Κυρίου έκοψε τα χέρια του με τρόπο αόρατο. Τότε κατάλαβαν οι Ιουδαίοι το θαύμα, μετανόησαν και έσπευσαν στους Αποστόλους για να γιατρευτούν. Οι Απόστολοι, βλέποντάς τους μετανοιωμένους, πήραν εκείνο το κλαδί της φοινικιάς και το έβαλαν στο πρόσωπο των τυφλωμένων Ιουδαίων, και εκείνου που του είχε κοπεί το χέρι, και με την βοήθεια της Παναγίας, όλοι τους θεραπεύτηκαν.

9. Τα Εγκώμια.   Όταν έφθασαν στον τάφο, τοποθέτησαν κάτω το λείψανο για να το αποχαιρετήσουν όσοι ευρίσκονταν εκεί. Τότε άρχισε ο ένας μετά τον άλλο να αποχαιρετούν την Παναγία, και να λένε τα εγκώμια προς αυτήν τα οποία είχε ετοιμάσει ο καθένας τους. Ο Ιερόθεος είπε τέτοια εγκώμια που όχι μόνο εγώ που είμαι άνθρωπος αμαρτωλός και θνητός δεν μπορώ να πω, αλλά (τολμάω να πω) ούτε και οι Άγγελοι θα μπορούσαν να τα πούμε με τόση λεπτολογία όπως τα είπε εκείνος. Όσον αφορά στα εγκώμια των άλλων Αποστόλων, η προτίμηση αποδιδόταν στον Απόστολο Παύλο, ο οποίος και άρχιζε. Αυτό μας λέει ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός σε ένα από τα τροπάρια της 5^ης ωδής που ψέλνεται σήμερα και το οποίο λέει τα εξής: «Το σκεύος διέπρεπε, της εκλογής τοις ύμνοις σου, όλως εξιστάμενος Παρθένε...κτλ.,» δηλαδή, ο Απόστολος Παύλος που ονομαζόταν σκεύος και δοχείον εκλογής, γιατί τον είχε εκλέξει ο Θεός, αυτός διέπρεπε στους ύμνους της Παναγίας.

Είναι βέβαια δύσκολο να διηγηθούμε με λεπτομέρειες τα εγκώμια και τα επιτάφια λόγια των άλλων Αποστόλων. Θα προσπαθήσουμε όμως να πούμε τόσα όσα δεν θα μας χαρακτηρίσουν σαν πολυλογάδες από τους φιλόπονους, τους μορφωμένους και τους μαθηματικούς, ούτε θα παραμείνουν αμαθέστεροι οι αμαθείς και αγράμματοι που διαφορετικά δεν θα άκουγαν τίποτε που έστω και να τους υπενθύμιζε κάτι από εκείνα τα εγκώμια.

Ω θαύμα όλων των θαυμάτων που βλέπουμε σήμερα εμείς οι άνθρωποι. Πως γίνεται να μπαίνει (στον τάφο) χωρίς πνοή η βασίλισσα του σύμπαντος; Πως πέθανε η Μητέρα του Ιησού; Εσύ είσαι Παρθένε το κήρυγμα των Προφητών. Εσύ είσαι και το δικό μας το κήρυγμα. Εσένα προσκυνούν οι Άγγελοι. Εσένα τιμούν οι άνθρωποι. Εσένα δοξάζουν οι Άγιοι. Χαίρε, λοιπόν, κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σου, και δια Σου και με ημάς  Με  τον Γαβριήλ Σε υμνούμε. Με τους Αγγέλους σε δοξάζουμε. Με τους προφήτες σε εγκωμιάζουμε. Γιατί Εσένα κήρυτταν οι Προφήτες. Για σένα φωτίστηκαν από το Άγιο Πνεύμα, και για σένα προφήτεψαν όλοι τους. Εσένα είδε ο Αββακούμ σαν όρος γεμάτο δέντρα, γιατί Εσύ είσαι ντυμένη με τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Εσένα είδε σαν όρος και ο Δανιήλ. Από το οποίο γεννήθηκε χωρίς σπορά ανδρός ο αμετακίνητος και ισχυρός βασιλιάς, ο Χριστός. Εσένα είδε και ο δίκαιος Ιακώβ σαν κλίμακα. Γιατί από την γέννησή σου ο Θεός κατέβηκε και έφαγε και ήπιε με εμάς και εμείς οι δούλοι του πρόκειται να ανεβούμε στους Ουρανούς. Αλλά να, Εσύ ανεβαίνεις στους Ουρανούς πρωτύτερα από εμάς. Χαίρε Παρθένε, γιατί ο Γεδεών σε είδε σαν πόκο, και ο Δαβίδ σαν Παρθένο και θυγατέρα και βασίλισσα. Ο Ησαΐας σε ονομάζει Μητέρα του Θεού και ο Ιεζεκιήλ Πύλη, ενώ όλοι οι Προφήτες σε σένα απηύθυναν όλα τα εγκώμια.

Εμείς άραγε πως πρέπει να σε ονομάσουμε Παρθένε; Παράδεισο; Και βέβαια σου πρέπει, αφού εσύ βλάστησες το άνθος της αφθαρσίας, τον Χριστό, που γέμισε με ευωδιά τις ψυχές των ανθρώπων. Να σε ονομάσουμε Παρθένο; Και βέβαια γιατί είσαι Παρθένος αληθινά, εφόσον γέννησες χωρίς σπέρμα ανδρός τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, αλλά και προ του τόκου ήσουν παρθένος, και κατά τον τόκο βρέθηκες παρθένος, και μετά τον τόκο παρέμεινες παρθένος. Να σε ονομάσουμε Μητέρα; Και αυτό είναι πρέπον, γιατί έγινες Μητέρα του Παμβασιλέα Χριστού. Να σε πούμε Ουρανό; Και αυτό σου ταιριάζει, γιατί ανέτειλες τον Ήλιο της Δικαιοσύνης. Χαίρε, λοιπόν, Παρθένε, και πήγαινε στην κατάπαυση του Υιού σου. Προχώρησε στα αγαπημένα σκηνώματά σου. Τρέξε στον τόπο που έχει ετοιμασθεί για σένα, και θυμήσου και εμάς και ολόκληρο το γένος Κυρία Θεοτόκε. Γιατί και εμείς και Εσύ Παρθένε από ένα γένος είμαστε, γένος του Αδάμ. Γι αυτό να μεσιτεύεις, γι αυτό να παρακαλείς τον Υιό σου, το οποίον βάσταξες στα χέρια σου και θήλασες, να μας βοηθήσει στο κήρυγμα και έπειτα να μας αξιώσει να απολαύσουμε τις ελπίδες μας. Υψώσου Παρθένε από την γη στον Ουρανό, από την φθορά στην αφθαρσία, από την λύπη του κόσμου τούτου στην χαρά της βασιλείας των ουρανών, από την φθαρτή γη στον άφθαρτο ουρανό. Υψώσου Παρθένε στο φως του ουράνιο, στους ύμνους των Αγγέλων, στις δοξολογίες των απ αιώνος αγίων. Υψώσου Παρθένε στον τόπο του Υιού σου, στην βασιλεία του, στην εξουσία του. Υμνείστε Άγγελοι, δοξάστε Προφήτες, επαινέσατε Αρχάγγελοι, του Βασιλιά την Μητέρα, του Φωτός την Λυχνία, του Ουρανού την Πλατυτέρα, του Στερεώματος την Υψηλότερη, την Προστασία των Χριστιανών και Μεσίτρια του γένους μας. Με τέτοια και τόσα εγκώμια αποχαιρέτησαν και ασπάσθηκαν το Σώμα της Παναγίας, και μετά πήγαν και το έθαψαν στον τάφο που ήταν προετοιμασμένος.

10. Περί του Αποστόλου Θωμά. Τρεις λοιπόν μέρες και τρεις νύχτες ήταν πού πέρασαν. Και οι Απόστολοι κάθονταν ολόγυρα από τον τάφο και την επιτηρούσαν τον τόπο από την αγάπη τους για την Παναγία. Ο Θωμάς, όμως, ο Απόστολος, όπως ευδόκησε ο Θεός στην Ανάσταση του Κυρίου, έτσι και τώρα δεν ήταν εκεί με τους άλλους Αποστόλους. Την τρίτη ημέρα τον άρπαξε και αυτόν ένα σύννεφο και τον πήγε στον τάφο της Παναγίας. Πηγαίνοντας εκεί συνάντησε την Παναγία πάνω από τον τάφο της καθώς πήγαινε μαζί με το σώμα της (σύσσωμη) στους ουρανούς, και βλέποντάς την φώναξε: «Παναγία, Παναγία που πηγαίνεις;» Και η Παναγία του λέει: «Δέξου αυτό φίλε μου» Έβγαλε λοιπόν  η Παναγία και του έδωσε της αγία ζώνη της, με την οποία ήταν ζωσμένη, Από εκεί και μετά δεν την ξαναείδε ο Θωμάς, αλλά πήγε στους άλλους Μαθητές και τους βρήκε να κάθονται και να φυλάνε τον τάφο της Παναγίας. Τότε κάθισε και αυτός, κι έκλαιγε γιατί δεν ήταν παρών όταν πέθανε η Παναγία όπως οι άλλοι Απόστολοι, και έλεγε τα εξής: «Όλοι μας είμαστε μαθητές του Διδάσκαλου, όλοι μας κηρύττουμε το ίδιο κήρυγμα, όλοι μας είμαστε δούλοι του ίδιου Αυθέντη, του Χριστού. Γιατί εσείς αξιωθήκατε να δείτε τον θάνατο της Παναγίας και εγώ δεν είχα την ίδια ευκαιρία; Μήπως δεν είμαι και εγώ Απόστολος; Μήπως δεν αρέσει στον Θεό το κήρυγμά μου; Σας παρακαλώ, εσάς τους συμμαθητές μου, ανοίξτε τον τάφο, έστω και τώρα να ιδώ το σώμα της για να το ασπασθώ και να το αποχαιρετήσω και εγώ.»

Υπάκουσαν, λοιπόν, οι Απόστολοι στον Θωμά, και άνοιξαν τον τάφο της Παναγίας για να ιδούν το σώμα της, αλλά δεν βρήκαν τίποτε εκεί, γιατί είχε γίνει σωματική Μετάσταση. Μα πως έγινε αυτό; Έγινε επειδή το σώμα εκείνο κατέστη άφθαρτο και αθάνατο, όπως και η αγία σάρκα του Κυρίου, και όπως όλων των ανθρώπων τα σώματα πρόκειται να γίνουν στην  Δεύτερη Παρουσία του Χριστού. Πέθανε, και αυτό δεν ήταν θαύμα, όπως και ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός πέθανε σαν άνθρωπος. Έγινε άφθαρτη όμως, όπως και ο Υιός της, δηλαδή έγινε το σώμα της όπως θα γίνουν τα σώματα των δικαίων στην καθολική ανάσταση. Στην περίπτωση όμως της Παναγίας αυτό έγινε πρωτύτερα, δηλ. πριν έλθει η ημέρα εκείνη (της Δευτέρας Παρουσίας).

Το γεγονός αυτό πιστοποιήθηκε και αργότερα, όταν μια μέρα φάνηκε η Παναγία στο τραπέζι των Αποστόλων με τον εξής τρόπο. Οι Απόστολοι είχαν την συνήθεια μετά την Ανάληψη του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, όταν ήθελαν να καθίσουν και να φάνε ψωμί, να κόβουν ένα κομμάτι τετράγωνο από το ψωμί και να το βάζουν επάνω στο τραπέζι τους. Όταν τελείωναν το φαγητό τους, σηκωνόταν ένας από τους Αποστόλους, έπιανε το κομμάτι εκείνο με τα δυο του χέρια και έλεγε: «Μέγα το Όνομα της Αγίας Τριάδος. Κύριε Ιησού Χριστέ βοήθει ημίν.» Τότε έπαιρναν λίγο από το κομμάτι εκείνο και έτρωγαν όλοι όσοι είχαν παρευρεθεί σ’ εκείνη την Τράπεζα. Στις μέρες λοιπόν της Κοίμησης της Παναγίας, κάθισαν οι Απόστολοι να φάνε για να παρηγορηθούν, και έκοψαν και το ψωμί εκείνο σύμφωνα με την συνήθειά τους. Την στιγμή, λοιπόν, που άρχισαν να λένε, «Κύριε Ιησού Χριστέ βοήθει ημίν» φάνηκε πάραυτα η Παναγία από πάνω τους με λαμπρά ενδύματα και τους είπε: «Χαίρετε γιατί είμαι μαζί σας όλες τις ημέρες.» Και εκείνοι, όταν την είδαν φώναξαν. «Παναγία Θεοτόκε, βοήθει υμίν.» Τότε γνώρισαν ότι είναι ζωντανή και σύσσωμη με τον Υιό της στους ουρανούς.

11. Επίλογος. Αυτή την γιορτή γιορτάζουμε, ευλογημένοι Χριστιανοί, αυτήν πανηγυρίζουμε. Ας πανηγυρίσουμε λοιπόν, και ας γιορτάσουμε, όχι όπως είναι οι συνήθειες των εθνικών (ειδωλολατρών) αλλά όπως αρέσει στον Χριστό και στην Παναγία η οποία εορτάζεται ιδιαίτερα σήμερα. Όχι με θυσίες ειδωλολατρικές, ή με χορούς, όχι με μεθύσια και ματαιολογίες, όχι με παιγνίδια και τραγούδια, και με όσα χαίρεται ο δαίμονας όταν τα κάνουμε, όχι με κακές συναναστροφές και πολυφαγίες, αλλά με ευχαριστίες, με δοξολογίες, με καθαρή καρδιά, με όσα χαίρεται και δοξάζεται η Παναγία. Με τέτοιο τρόπο ας γιορτάζουμε για να έχουμε το θάρρος να λέμε στην Παναγία: «Κυρία Θεοτόκε, βασίλισσα, τιμή και δόξα των Χριστιανών, υψηλότερη των ουρανών, και καθαρότερη του ηλίου, Παρθένε πανύμνητη και ακήρατη, ελπίδα των αμαρτωλών και γαλανέ λιμένα των ανθρώπων που κλυδωνίζονται από τις αμαρτίες, κοίταξε τον λαό σου, δες την κληρονομιά σου. Είμαστε πρόβατα της ποίμνης του Υιού σου. Είμαστε αρνιά άκακα και πλανημένα. Φύλαξέ μας. Λύτρωσέ μας από τον νοητό λύκο, από τα χέρια του διαβόλου, γιατί εσένα έχουμε μεσίτρια, προστάτιδα, βοηθό. Σε σένα έχουμε εναποθέσει τις ελπίδες μας. Είμαστε αμαρτωλοί, και σπεύδουμε σε σένα για βοήθεια. Μη μας διώξεις, μην εξοργισθείς εναντίον μας, Βλέπεις Παρθένε τους πειρασμούς, βλέπεις τα κακά που μας κατέλαβαν. Θυμήσου την συγγένεια την οποία έχουμε, ότι είμαστε από ένα γένος και εμείς και εσύ Θεοτόκε. Μεσίτευσε και παρακάλεσε τον Υιό σου, τον οποίον ενσωμάτωσες, και βάσταξες, και θήλασες, για να μας σπλαχνιστεί, να μας δείξει την φιλανθρωπία του, ώστε εδώ μεν να περάσουμε την ζωής μας αβλαβή και ακίνδυνη, εκεί δε  να μας αξιώσει να εισέλθουμε στην αιώνια βασιλεία του, στην οποία είθε όλοι μας να εισέλθουμε με την μεσιτεία σου δια του Χριστού του Θεού μας, εις τον οποίον ανήκει η δόξα, η τιμή και η μεγαλοπρέπεια στους αιώνες των αιώνων, Αμήν.