Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Αγία Σοφία, Κωνσταντινούπολις
ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΑΣΧΑ
Του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου
Μεταγλώττιση στη Νεοελληνική
Υπο
ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ. ΔΡΑΓΑ, δθ, δφ.
Πρωτοπρεσβυτέρου
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Εφέτος γιορτάζει η Εκκλησία την 1600η επέτειο από την κοίμηση του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου (407-2007), Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως. Για το λόγο αυτό θεωρήσαμε σκόπιμο να προβάλουμε το χρυσοστομικό κήρυγμα στις μεγάλες Εορτές της Εκκλησίας, αρχίζοντας από την Εορτή των Εορτών και Πανήγυρη των Πανηγύρεων, το Άγιο Πάσχα, με την ευχή ο Κύριος να ευλογεί με ενίσχυση και ανανέωση πνευματική, με τις πρεσβείες του αγίου, όλους τους ευσεβείς και Ορθοδόξους Χριστιανούς που αγωνίζονται για την διαφύλαξη και διάδοση της Ορθοδόξου πίστεως στο σημερινό κόσμο.
1. Το Άγιο Πάσχα σημαίνει κατάργηση του θανάτου. Σήμερα δίνεται σε όλους μας η ευκαιρία να φωνάξουμε αυτό που είπε ο μακάριος Δαβίδ: “Ποιος θα μπορέσει να διαλαλήσει τη δύναμη του Κυρίου, και να κάνει ξακουστές τις δοξολογίες του” (Ψαλ. 105:2); Γιατί ήδη πλησίασε η ποθητή και σωτήρια γιορτή, η αναστάσιμη ημέρα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, η υπόθεση της ειρήνης, η αφορμή της συμφιλίωσης, η αναίρεση των πολέμων, η κατάλυση του θανάτου, η ήττα του διαβόλου. Σήμερα αναμείχτηκαν οι άνθρωποι με τους αγγέλους, και έτσι οι ενσώματες υπάρξεις αναπέμπουν μαζί με τις ασώματες δυνάμεις τις υμνωδίες. Σήμερα καταργείται η τυραννία του διαβόλου. Σήμερα διαλύονται τα δεσμά του θανάτου και εξαφανίζεται η νίκη του Άδη. Σήμερα δίνεται η ευκαιρία να επαναλάβουμε τα προφητικά λόγια: “Πού είναι θάνατε το κεντρί σου; που είναι Άδη η νίκη σου ” (Α Κορ. 15:55); Σήμερα ο Δεσπότης μας Χριστός έσπασε τις χάλκινες πύλες και μετάλλαξε την όψη του θανάτου.
2. Το Άγιο Πάσχα είναι η μετάλλαξη του θανάτου σε ύπνο. Γιατί λεω για την όψη του θανάτου; αφού και το όνομά του μετάλλαξε. Γιατί δεν ονομάζεται τώρα πια θάνατος, αλλά κοίμηση και ύπνος. Πριν από την παρουσία του Χριστού, και την οικονομία του Σταυρού, και μόνο το όνομα του θανάτου ήταν φοβερό. Γιατί ο πρωτόπλαστος άνθρωπος καταδικάστηκε να ακούσει σαν μεγάλο επιτίμιο (τιμωρία) το εξής: “Την ημέρα που θα φας, θα πεθάνεις με θάνατο” (Γεν. 2:17). Και ο μακάριος Ιώβ με αυτό το όνομα το κατονόμασε: “Ο θάνατος είναι φυλακή για τον άνθρωπο” (Ιώβ 3:23). Και ο προφήτης Δαβίδ έλεγε: “Ο θάνατος των αμαρτωλών είναι μεγάλο κακό” (Ψαλ. 33:22). Μάλιστα θάνατος δεν ονομαζόταν μόνο η διάλυση της ψυχής από το σώμα, αλλά και ο Άδης (δηλ. η κόλαση). Άκουσε για παράδειγμα αυτό πού έλεγε ο πατριάρχης Ιακώβ: “Θα κατεβάσετε στον Άδη τα γηρατειά μου με μεγάλη λύπη” (Γεν. 42:38). Άκουσε πάλι και τον προφήτη: “Άνοιξε ο Άδης το στόμα του” (Ησ. 5:14). Άκουσε επίσης και κάποιον άλλο προφήτη που έλεγε: “Θα με ελευθερώσει από τον ποιο σκοτεινό Άδη” (Ψαλ. 85:13). Υπάρχουν πολλά σημεία στην Παλαιά Διαθήκη στα οποία θα βρεις ότι η μετάσταση από την παρούσα ζωή στον άλλο κόσμο λέγεται θάνατος και Άδης. Από τότε όμως που προσφέρθηκε ο Χριστός, ο Θεός μας, σαν θυσία και μας χάρισε τις προσηγορίες της ανάστασης, αφαιρώντας βέβαια τις παλιές, εισήγαγε στη ζωή μας ως φιλάνθρωπος Δεσπότης ένα καινούργιο και παράδοξο τρόπο ζωής. Γι αυτό λοιπόν και η μετάσταση από την παρούσα ζωή λέγεται κοίμηση και ύπνος.
3. Η μαρτυρία του Χριστού και του Αποστόλου Παύλου. Πως αποδεικνύεται αυτό; Άκουσε το Χριστό που λεει: «Ο φίλος μας ο Λάζαρος έχει κοιμηθεί, αλλά εγώ πηγαίνω να τον ξυπνήσω» (Ιωάννης 11:11). Όπως, δηλαδή, είναι σε μας εύκολο να σηκώσουμε κάποιον που κάθισε για να δειπνήσει, έτσι είναι εύκολο στον κοινό Δεσπότη όλων μας να αναστήσει. Επειδή όμως αυτό που ειπώθηκε ήταν κάτι το τελείως καινούργιο και παράδοξο, ούτε οι μαθητές του κατάλαβαν τι εννοούσε, μέχρις ότου τους μίλησε ποιο φανερά συγκαταβαίνοντας στην αδυναμία τους. Το ίδιο επίσης συνέβη και στον Δάσκαλο της Οικουμένης, τον μακάριο Παύλο, όταν έγραψε στους Θεσσαλονικείς και είπε: «Δεν θέλω να αγνοείτε όσον αφορά στους «κεκοιμημένους», για να μη λυπόσαστε, όπως όλοι οι άλλοι που δεν έχουν ελπίδα»(Α Θεσσ. 4:13). Και κάπου αλλού είπε: «Άρα λοιπόν όσοι είναι «κεκοιμημένοι εν Χριστώ», χαθήκανε» (Α Κορ. 15:18); Και πάλι κάπου αλλού είπε: «Αν πραγματικά πιστεύουμε, ότι ο Χριστός πέθανε και αναστήθηκε, έτσι θα γίνει με τους «κεκοιμημένους» θα τους πάρει ο Θεός μαζί του» (Α Θεσσ. 4:14).
4. Το Άγιο Πάσχα είναι η νίκη της ανάστασης. Είδες λοιπόν ότι ο θάνατος αποκαλείται παντού κοίμηση και ύπνος; Είδες ότι τώρα, μετά την ανάσταση, είναι ευκαταφρόνητος, αν και προηγουμένως ήταν φοβερός στην όψη; Είδες πόσο λαμπρό είναι το τρόπαιο της ανάστασης; Χίλια όσα καλά έχουν προκύψει από την ανάσταση. Εξ αιτίας της καταλύθηκε η απάτη των δαιμόνων. Εξ αιτίας της περιγελάμε το θάνατο. Εξ αιτίας της περιφρονούμε την παρούσα ζωή. Εξ αιτίας της επιθυμούμε διακαώς τα μέλλοντα αγαθά. Εξ αιτίας της, αν και είμαστε ενσώματοι, μπορούμε, εάν θέλουμε, να μην έχουμε τίποτε λιγότερο από όσα έχουν οι ασώματοι άγγελοι. Σήμερα λοιπόν έγιναν τα λαμπρά νικητήριά μας. Σήμερα ο Δεσπότης μας έστησε το τρόπαιο της νίκης ενάντια στον θάνατο. Σήμερα μας χάρισε την οδό της σωτηρίας με την ανάσταση, αφού πρώτα κατάργησε την τυραννία του διαβόλου. Ας χαρούμε λοιπόν όλοι μας, ας σκιρτήσουμε, ας γεμίσουμε με αγαλλίαση. Διότι αν και ο Δεσπότης ήταν εκείνος που νίκησε και έστησε το τρόπαιο της νίκης, και εμείς κοινωνούμε στην ευφροσύνη και στη χαρά. Επειδή όλα αυτά τα έκανε για τη δική μας σωτηρία. Και με όσα όπλα μας πολέμησε ο διάβολος, με τα ίδια τον αντιμετώπισε ο Χριστός.
5. Το Άγιο Πάσχα είναι η ήττα του διαβόλου με τα ίδια όπλα. Μάλιστα, τα ίδια όπλα πήρε ο Χριστός και με αυτά πολέμησε το διάβολο. Πώς έγινε αυτό; Άκουσε. Τα σύμβολα της ήττας μας ήταν η παρθένος, το ξύλο και ο θάνατος. Πράγματι η Εύα ήταν παρθένος, γιατί δεν είχε συνέλθει με άνδρα, όταν εξαπατήθηκε. Επίσης ξύλο ήταν το δέντρο, και θάνατος το επιτίμιο που υπέστη ο Αδάμ. Είδες λοιπόν πως η παρθένος, το ξύλο και ο θάνατος έγιναν για μας τα σύμβολα της ήττας μας; Δες τώρα πως και πάλι τα ίδια έγιναν για μας τα αίτια της νίκης. Αντί για την Εύα έχουμε τη Μαρία, αντί για το ξύλο της γνώσης του καλού και του κακού έχουμε το ξύλο του σταυρού. Και αντί για το θάνατο του Αδάμ έχουμε το θάνατο το Δεσποτικό. Είδες πως με εκείνα που νίκησε ο διάβολος, με τα ίδια και νικήθηκε; Γύρω από το δέντρο πάλεψε ο διάβολος με τον Αδάμ. Γύρω από το Σταυρό πάλεψε και ο Χριστός με το διάβολο. Το πρώτο εκείνο ξύλο έστειλε τον Αδάμ στον Άδη. Ετούτο όμως, το ξύλο του Σταυρού, ανακάλεσε από τον Άδη όλους εκείνους του απήλθαν εκεί. Εκείνο έκρυβε τον ηττημένο σαν αιχμάλωτο και γυμνό. Ετούτο όμως έδειχνε το νικητή γυμνό, καρφωμένο και υψωμένο επάνω του. Εκείνος ο θάνατος (του Αδάμ) έγινε αφορμή να καταδικασθούν σ’ αυτόν και όλοι οι απόγονοί του. Ετούτος όμως πραγματικά ανάστησε και όσους προηγήθηκαν πριν από αυτόν. “Ποιος, λοιπόν, θα μπορέσει να διαλαλήσει τη δύναμη του Κυρίου, και να κάνει ξακουστές τις δοξολογίες του” (Ψαλ. 105:2); Από θάνατο γίναμε αθάνατοι. Από πτώση βγήκαμε αναστημένοι. Από ηττημένοι γίναμε νικητές.
6. Το Άγιο Πάσχα είναι η επίτευξη της σωτηρίας του ανθρώπου. Αυτά είναι τα κατορθώματα του Σταυρού. Αυτά είναι και η μεγάλη απόδειξη της Ανάστασης. Σήμερα σκιρτούν οι άγγελοι και αγαλλιούν όλες οι ουράνιες δυνάμεις. Χαίρονται μαζί μας για τη σωτηρία του κοινού γένους των ανθρώπων. Γιατί αν για έναν αμαρτωλό που μετανοεί γίνεται χαρά στον ουρανό και στη γη, πολύ περισσότερο ισχύει αυτό για τη σωτηρία της οικουμένης. Σήμερα, επανέφερε ο Χριστός στην πρωταρχική της αρχοντιά την ανθρώπινη φύση, αφού την απελευθέρωσε από την τυραννία του διαβόλου. Έτσι, όταν βλέπω την απαρχή (τέλεια μορφή) της φύσης μου να κατανικάει το θάνατο, δεν φοβάμαι πια, ούτε και φρίττω για τον πόλεμο. Δεν αποβλέπω στην αδυναμία μου, αλλά διαλογίζομαι την απερίγραπτη δύναμη του Χριστού που θα συμπολεμήσει μαζί μου στο μέλλον. Γιατί, τι δεν θα κάνει για τους ομογενείς του, εκείνος που κατανίκησε την τυραννία του θανάτου, και αφαίρεσε από το θάνατο όλη του την ισχύ; Τι δεν θα κάνει, δηλαδή, για όλους εκείνους που θεώρησε άξιους να πάρει τη μορφή τους, εξ αιτίας της μεγάλης αγάπης του για τον άνθρωπο, ώστε με αυτήν να αντιπαλέψει με το θάνατο; Σήμερα ξεχειλίζει η χαρά και η ευφροσύνη πανταχού στην οικουμένη. Σήμερα και ο δήμος των αγγέλων και ο χορός όλων των επουρανίων δυνάμεων αγαλλιούν για τη σωτηρία των ανθρώπων.
7. Το Άγιο Πάσχα είναι η Εορτή με το κατ εξοχήν μεγαλείο. Σκέψου, λοιπόν, αγαπητέ μου συνάνθρωπε, το μεγαλείο αυτής της χαράς, αφού και οι επουράνιες δυνάμεις συνεορτάζουν μαζί μας, και συγχαίρουν για τα δικά μας αγαθά. Γιατί αν και η χάρις του Δεσπότη είναι για μας, η μεγάλη χαρά είναι και δική τους. Για αυτό δεν ντρέπονται να συνεορτάζουν μαζί μας. Αλλά γιατί λεω ότι και οι σύνδουλοί μας άγγελοι δεν ντρέπονται να συνεορτάζουν μαζί μας; Αφού και ο ίδιος ο Δεσπότης, που είναι και δικός τους και δικός μας, δεν ντρέπεται να συνεορτάζει μαζί μας. Και γιατί λεω δεν ντρέπεται; Στην πραγματικότητα έχει μεγάλη επιθυμία να συνεορτάσει μαζί μας. Πως το ξέρουμε αυτό; Άκουσε τι λεει: «Με μεγάλη επιθυμία επιθύμησα να φάγω μαζί σας αυτό το Πάσχα» (Λουκ. 22:15). Όταν λοιπόν βλέπεις όχι μόνο αγγέλους και το δήμο όλων των επουρανίων δυνάμεων, αλλά και τον ίδιο το Δεσπότη των αγγέλων να συνεορτάζει μαζί μας τι σου λείπει για να γεμίζεις με ευφροσύνη; Κανένας λοιπόν δεν πρέπει να είναι κατηφής σήμερα, ούτε ο φτωχός, γιατί η γιορτή αυτή είναι πνευματική.
8. Το Άγιο Πάσχα προσκαλεί σε κοινή Τραπέζα και χαρά όλους αδιάκριτα. Κανένας πλούσιος δεν πρέπει να υπερηφανεύεται για τον πλούτο του. Γιατί τίποτε από τα χρήματά του δεν μπορεί να φέρει στη γιορτή αυτή. Στις άλλες έξω-εκκλησιαστικές γιορτές, δηλαδή στις κοσμικές, όπου φαντάζει η εξωτερική περιβολή και η πολυτέλεια στα τραπέζια, είναι φυσικό ο φτωχός που βρίσκεται εκεί να αισθάνεται αθυμία και κατήφεια, ενώ αντίθετα ο πλούσιος, ηδονή και ευθυμία. Γιατί άραγε; Γιατί ο πλούσιος φοράει πιο λαμπρά ρούχα και κάθεται σε πιο πλούσιο τραπέζι, ενώ ο φτωχός δυσκολεύεται από τη φτώχια του να επιδείξει την ίδια αξιοπρέπεια. Εδώ όμως δεν ισχύει τίποτε από αυτά, γιατί κάθε τέτοιου είδους ανωμαλία έχει αποβληθεί. Υπάρχει κοινή Τράπεζα για τον πλούσιο και για τον φτωχό, για τον δούλο και τον ελεύθερο. Αν είσαι λοιπόν πλούσιος, δεν θα πάρεις τίποτε περισσότερο από τον φτωχό. Και αν είσαι φτωχός δεν θα πάρεις τίποτε λιγότερο από τον πλούσιο, ούτε θα μειωθεί η πνευματική απόλαυσή σου εξ αιτίας της φτώχειας σου. Γιατί η χάρις που θα λάβεις είναι θεϊκή, και δεν επιδέχεται διακρίσεις προσωποληψίας. Αλλά γιατί λεω ότι η Τράπεζα αυτή είναι κοινή για τον πλούσιο και τον φτωχό; Αφού είναι επίσης κοινή και γι αυτόν που φοράει διάδημα βασιλικό και είναι ντυμένος με βασιλική πορφύρα, δηλ. γι αυτόν που έχει αναλάβει την διακυβέρνηση της οικουμένης, και για το φτωχό που κάθεται και ζητάει ελεημοσύνη.
9. Το Άγιο Πάσχα προσφέρει δώρα πνευματικά. Κοινά λοιπόν είναι τα δώρα τα πνευματικά. Δεν διχάζουν την κοινωνία ανάλογα με τα αξιώματα. Την διαφοροποιούν όμως ανάλογα με την προαίρεση και τη θέληση του καθ’ ενός ανθρώπου. Και ο Βασιλιάς και ο φτωχός προσέρχονται για να απολαύσουν την κοινωνία των θείων αυτών Μυστηρίων με την ίδια παρρησία και εκτίμηση. Αλλά γιατί λεω με την ίδια εκτίμηση; Πολλές φορές ο φτωχός προσέρχεται με περισσότερη παρρησία. Γιατί άραγε; Επειδή ο βασιλιάς περικυκλώνεται από τις φροντίδες πολλών πραγμάτων, και περιστοιχίζεται από πολλές περιστάσεις. Είναι δηλαδή σαν να βρίσκεται μέσα σε πέλαγος και να χτυπιέται από παντού με αλλεπάλληλα κύματα τα οποία συνδέονται με πολλά αμαρτήματα. Ο φτωχός, όμως, είναι απαλλαγμένος από όλα αυτά, και έχει να φροντίσει μόνο για την αναγκαία διατροφή του. Διανύει μια ζωή που είναι απλή και ήσυχη, σαν να έχει αράξει σε λιμάνι γαλήνης. Γι αυτό και πλησιάζει στην Τράπεζα με μεγάλη ευλάβεια.
10. Το Άγιο Πάσχα διαφέρει από τις κοσμικές γιορτές. Δεν είναι όμως μόνο αυτός ο λόγος, αλλά και πολλοί άλλοι που προκαλούν διάφορα είδη αθυμίας σ εκείνους που απασχολούνται με τις κοσμικές γιορτές. Πάλι ο φτωχός παραβρίσκεται εκεί με πολλή κατήφεια, ενώ ο πλούσιος, με ιδιαίτερη ικανοποίηση. Και ο λόγος γι αυτό δεν περιορίζεται μόνο στο τραπέζι ή στην πολυτέλεια, αλλά αναφέρεται και στην ενδυμασία, αν δηλ. είναι χαρούμενη και γενικότερα εμφανίσιμη. Αυτό λοιπόν που παθαίνουν οι φτωχοί για το τραπέζι, το υποφέρουν και για την ενδυμασία. Γιατί όταν βλέπει ο φτωχός τον πλούσιο ντυμένο με πολυτελή ενδυμασία, καταλαμβάνεται από οδύνη, ταλανίζει τον εαυτό του, και πειράζεται από χίλια δύο πράγματα. Εδώ όμως (δηλ. στην Τράπεζα του Πάσχα), η αθυμία έχει τέλεια εξοβελιστεί, γιατί υπάρχει μία ενδυμασία που είναι κοινή σε όλους, η ενδυμασία της σωτηρίας. Αυτό φωνάζει ο Παύλος όταν λεει: «Όσοι εις Χριστόν εβαπτίστητε, Χριστόν ενεδύσασθε» (Γαλ. 3:27).
11. Το Άγιο Πάσχα: πως πρέπει να το προσεγγίσουμε. Σας παρακαλώ λοιπόν, ας μην προσβάλλουμε μια τέτοια Εορτή. Ας επιδείξουμε ένα φρόνημα που είναι αντάξιο όλων αυτών των ευεργεσιών που μας προσφέρει η χάρις του Χριστού. Ας μη παραδώσουμε τους εαυτούς μας στη μέθη και στην αδηφαγία. Ας αναλογισθούμε τη φιλοτιμία του Δεσπότη μας, δηλ. το γεγονός ότι τίμησε και τους πλούσιους και τους φτωχούς, και τους δούλους και τους ελεύθερους, και πρόσφερε σε όλους την ίδια δωρεά. Ας ανταμείψουμε τον ευεργέτη μας για την εύνοιά του προς όλους μας. Η κατάλληλη ανταμοιβή είναι να συμπεριφερόμαστε με τρόπο που είναι αρεστός σ Εκείνον, δηλ. να έχουμε ψυχή νηφάλια και άγρυπνη. Η Εορτή αυτή δεν γίνεται για χρήματα, ούτε για να καλυφθούν έξοδα, αλλά για να ανανεωθεί η θέλησή μας και να καθαρθεί ο νους μας. Δεν πρόκειται να αποκομίσουμε τίποτα το σωματικό, αλλά όλα τα πνευματικά: την ακρόαση του θείου λόγου, τις ευχές των Πατέρων, τις ευλογίες των ιερέων, την κοινωνία των θείων και απόρρητων Μυστηρίων, την ειρήνη και την ομόνοια, και δώρα πνευματικά και αντάξια της φιλοτιμίας που μας προσφέρθηκε.
12. Το Άγιο Πάσχα: γιατί πρέπει να το γιορτάζουμε. Ας γιορτάσουμε λοιπόν αυτή την Εορτή της Ανάστασης του Χριστού, γιατί με αυτήν αναστήθηκε όλος ο κόσμος. Με την Ανάσταση του Χριστού έσπασαν τα δεσμά του θανάτου. Με αυτήν μας ανάστησε, αφού ακύρωσε όλα τα φορτία των αμαρτιών μας. Αμάρτησε ο Αδάμ και πέθανε. Δεν αμάρτησε ο Χριστός αλλά πέθανε. Καινούργιο αυτό και παράδοξο! Ο πρώτος αμάρτησε και γι αυτό και πέθανε. Ο δεύτερος όμως που δεν αμάρτησε γιατί πέθανε; Αυτό έγινε για να απελευθερωθεί από τα δεσμά του θανάτου εκείνος που αμάρτησε και πέθανε από εκείνον που δεν αμάρτησε και πέθανε. Κάπως έτσι συμβαίνει στην περίπτωση εκείνων που χρωστούν χρήματα. Χρωστάει κάποιος σε κάποιον άλλον χρήματα που δεν έχει να ξεπληρώσει, γι αυτό και φυλακίζεται. Ένας άλλος όμως που δεν χρωστάει, αλλά μπορεί να πληρώσει, πληρώνει και απολύει την υπεύθυνο. Κάπως έτσι έγινε και στην περίπτωση του Αδάμ και του Χριστού. Χρωστούσε ο Αδάμ στο θάνατο, γι αυτό και φυλακίστηκε από αυτόν. Ήρθε όμως και ξεπλήρωσε με το θάνατό του το χρέος του φυλακισμένου ο Χριστός. Και το έκανε αυτό για να απολύσει το φυλακισμένο από τα δεσμά του θανάτου.
Βλέπεις τα κατορθώματα της Ανάστασης; Βλέπεις τη φιλανθρωπία του Δεσπότη; Βλέπεις το μέγεθος της πρόνοιάς του;
13. Το Άγιο Πάσχα: πως πρέπει να το γιορτάζουμε. Ας μη γίνουμε λοιπόν αγνώμονες σε έναν τόσο μεγάλο Ευεργέτη. Ούτε να αδιαφορήσουμε επειδή τελείωσε η νηστεία. Αλλά ας επιμεληθούμε τώρα για την ψυχή μας πολύ περισσότερο από πριν. Για να μη γίνει ασθενέστερη τώρα που το σώμα θα απολαύσει περισσότερη τροφή, ούτε να φροντίσουμε για την δούλη (τη σωματική φύση) τόσο που να παραμελήσουμε τη δέσποινα (την πνευματική φύση, δηλ. την ψυχή). Γιατί, πες μου, ποιο είναι το όφελος αν σκάσουμε από το πολύ φαΐ, και υπερβούμε τα όρια της φύσης μας; Κάτι τέτοιο, και το σώμα καταστρέφει και την ευγένεια της ψυχής προδίδει. Ας τηρήσουμε λοιπόν την αυτάρκεια και την αναγκαιότητα, ώστε να αποδώσουμε και στο σώμα και στην ψυχή αυτό που τους ανήκει, για να μη αποβάλουμε μονομιάς όσα κερδίσαμε με τη νηστεία. Μήπως προσπαθώ να σας εμποδίσω από του να απολαύσετε την πασχαλινή τροφή και να διασκεδάσετε; Όχι βέβαια, δεν σας εμποδίζω. Απλώς σας προτρέπω να φροντίζετε για τα αναγκαία, να περικόβετε την υπερβολική τροφή, να μην υπερβαίνεται το μέτρο, ούτε να διακινδυνεύετε την υγεία της ψυχής. Κι αυτό γιατί δεν ικανοποιείται πραγματικά όποιος υπερβαίνει τα όρια της αναγκαιότητας - όπως γνωρίζουν πολύ καλά όσοι είχαν αυτή την εμπειρία και υπέστησαν χίλια όσα είδη ασθένειας, αλλά και υπέμειναν μεγάλη αηδία. Δεν έχω βέβαια καμιά αμφιβολία ότι θα πεισθείτε από τις προτροπές μου, γιατί γνωρίζω πόσο αξιόπιστοι είσαστε.
14. Το Άγιο Πάσχα έχει άμεση σχέση με τη Βάπτισή μας. Δεν θα συνεχίζω λοιπόν τις προτροπές μου, αλλά θα στρέψω το λόγο μου στο άγιο βάπτισμα που προσφέρεται στους κατηχούμενους κατά τη φωτοφόρο αυτή νύχτα.[1] Οι βαπτισμένοι είναι τα καλά νεόφυτα της Εκκλησίας, τα άνθη τα πνευματικά, οι νέοι στρατιώτες του Χριστού. Προχθές ο Δεσπότης ήταν επάνω στο Σταυρό. Σήμερα όμως αναστήθηκε. Έτσι και οι βαπτισμένοι Χριστιανοί, προχθές ήταν αιχμάλωτοι στην αμαρτία. Τώρα όμως έχουν αναστηθεί μαζί με το Χριστό. Εκείνος πέθανε σωματικά και αναστήθηκε. Αυτοί όμως ήσαν πεθαμένοι πνευματικά και αναστήθηκαν από την αμαρτία. Έτσι κάπως γίνεται και στη γη, αφού τώρα την άνοιξη μας δίνει τριαντάφυλλα και ζουμπούλια και πολλά άλλα λουλούδια. Τα ύδατα όμως του Βαπτίσματος μας δίνουν σήμερα ένα λιβάδι με λουλούδια πολύ πιο ευχάριστα από εκείνα της γης. Μη απορείς γι αυτό, αγαπητέ μου, ότι δηλ. βγαίνουν λιβάδια με λουλούδια από τα ύδατα. Γιατί ούτε και η γη βλάστησε στη αρχή και έβγαλε βότανα από μόνη της, δηλ. από την δική της φύση, αλλά υπακούοντας στο πρόσταγμα του Δεσπότη. Τότε μάλιστα και τα ύδατα έβγαλαν ζωντανά όντα που κινούνταν. Και αυτό έγινε επειδή άκουσαν: «Ας εξαγάγουν τα ύδατα ερπετά ζωντανών ψυχών» (Γεν. 1:20). Έτσι και τώρα, στο Βάπτισμα, το ίδιο θεϊκό πρόσταγμα ενεργοποιεί τα πάντα. Τότε είπε: «Ας εξαγάγουν τα ύδατα ερπετά ζωντανών ψυχών» (Γεν. 1:20). Τώρα όμως δεν είναι ερπετά αλλά πνευματικά χαρίσματα που αναδύονται. Τότε τα ύδατα έδωσαν «άλογους ιχθείς». Τώρα όμως μας γέννησαν ιχθείς λογικούς και πνευματικούς που αλιεύθηκαν από τους αποστόλους. Γιατί όπως τους είπε ο Χριστός, «Έλθετε οπίσω μου και θα σας καταστήσω αλιείς ανθρώπων» (Ματθ. 4:19). Είναι πράγματι καινούργιος ο τρόπος αυτός της αλιείας! Γιατί οι γνωστοί αλιείς (ψαράδες) βγάζουν τους ιχθείς από τη θάλασσα και τους πεθαίνουν. Εμείς όμως βγάζουμε από τα ύδατα ανθρώπους που ζωογονούνται μετά την ανάδυσή τους!
15. Το Άγιο Πάσχα έχει σχέση και με τη Βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη. Υπήρχε κάποτε μια κολυμπήθρα ύδατος και στους Ιουδαίους. Αλλά μάθε τι δύναμη είχε, για να γνωρίσεις με ακρίβεια τη φτώχεια των Ιουδαίων, και να κατανοήσεις πόσος πλούτος υπάρχει στα δικά μας ύδατα. «Κατέβαινε εκεί», λεει, «ένας άγγελος και τάραζε το ύδωρ, και ο πρώτος που έμπαινε σ αυτό μετά τη ταραχή του ύδατος θεραπευόταν» (Ιωάν. 5:4). Κατέβηκε και ο Δεσπότης των αγγέλων στα ύδατα του Ιορδάνη και αγίασε τη φύση τους και θεράπευσε ολόκληρη την οικουμένη. Στην πρώτη περίπτωση (της κολυμπήθρας) όποιος κατέβαινε μετά τον πρώτο δεν θεραπευόταν. Γιατί στους Ιουδαίους δινόταν η χάρις για τους ασθενείς που σέρνονταν στο χώμα. Εδώ όμως (στην περίπτωση του Χριστού) μετά τον πρώτο κατεβαίνει δεύτερος, και μετά τρίτος και τέταρτος, και μπορείς και χίλιους να μετρήσεις, αλλά και ολόκληρη την οικουμένη να βουτήξεις μέσα στα πνευματικά αυτά νάματα (καθαρά ύδατα). Η χάρις δεν καταναλώνεται, η δωρεά δεν δαπανιέται, τα νάματα δεν μολύνονται, η ευεργεσία δεν ελαττώνεται!
16. Το Πάσχα μας προσκαλεί να τιμήσουμε τη βάπτισή μας με επίγειο πνευματικό αγώνα: Είδες πόσο μεγάλο είναι το μέγεθος της δωρεάς; Ακούστε την σήμερα όσοι είσαστε βαπτισμένοι τη νύχτα αυτή, όσοι πολιτογραφηθήκατε στην Άνω Ιερουσαλήμ και διαφυλάξατε την αξία της μεγάλης αυτής της δωρεάς για να αποσπάσετε και ακόμη μεγαλύτερη χάριν. Γιατί η ευγνωμοσύνη για όσα ελήφθησαν προσκαλεί περαιτέρω ευεργεσία του Δεσπότη. Δεν επιτρέπεται, λοιπόν, αγαπητέ μου, να ζεις με αδιαφορία. Βάλλε νόμους και κανόνες στον εαυτό σου, για να κάνεις τα πάντα με ακρίβεια και να δίνεις περισσότερη προσοχή σ εκείνα που θεωρούνται αδιάφορα. Ολόκληρη η παρούσα ζωή είναι αγώνας και πάλη, και όσοι ήδη εισήλθαν στο στάδιο αυτό της αρετής πρέπει να είναι σε όλα εγκρατείς. «Διότι όποιος αγωνίζεται, σε όλα εγκρατεύεται» (Α Κορ. 9:25). Δεν βλέπεις ότι στους αγώνες που αγωνίζονται οι αθλητές γυμνοί με πόση επιμέλεια φροντίζουν τον εαυτό τους όσοι δέχτηκαν να αγωνιστούν στην πάλη; Αλλά και με πόση εγκράτεια επιδίδονται στην σωματική άσκηση; Το ίδιο γίνεται και εδώ. Επειδή η πάλη μας δεν είναι με ανθρώπους, αλλά με τα πνεύματα της πονηρίας, η άσκησή μας και η εγκράτειά μας πρέπει να είναι πνευματικές. Αυτό επίσης ισχύει επειδή τα όπλα μας με τα οποία μας εξόπλισε ο Δεσπότης είναι πνευματικά.
17. Το Άγιο Πάσχα είναι πρόσκληση αυτοσυγκράτησης των αισθητηρίων μας. Ας έχεις λοιπόν και για τα μάτια σου όρους και κανόνες, ώστε να μη παρατηρείς κάθε τι που πέφτει μπροστά σου. Και η γλώσσα σου ας έχει φραγμό, ώστε να μη προτρέχει της διάνοιάς σου. Γι αυτό ακριβώς δημιουργήθηκαν τα δόντια και τα χείλη, για τη ασφάλεια της γλώσσας, ώστε να μην ανοίγει απλά τις πύλες η γλώσσα, αλλά αφού πρώτα τακτοποιήσει σωστά όσα την αφορούν, τότε να προχωρήσει με κάθε κοσμιότητα και να προφέρει λόγια που θα μεταδώσουν κάποια χάριν στους ακροατές, δηλ. λόγια που συντείνουν στην οικοδομή των ακροατών της. Επίσης πρέπει κάθε ένας που γράφτηκε αθλητής στο στάδιο των αρετών να αποφεύγει και τα υπερβολικά γέλια, να περπατάει με ήσυχο και ήρεμο τρόπο, να ντύνεται σεμνά, και να ρυθμίζει τα πάντα με απλότητα. Γιατί η τάξη στα εξωτερικά μέλη είναι εικόνα της κατάστασης που επικρατεί εσωτερικά στην ψυχή.
18. Επίλογος: Αν λοιπόν επιβάλλουμε στον εαυτόν μας από την αρχή μια τέτοια συνήθεια, τότε θα βαδίσουμε στο δρόμο μας με ευκολία, θα αποκτήσουμε κάθε αρετή, δεν θα ταλαιπωρηθούμε πολύ στην προσπάθειά μας να ελκυστούμε στην πορεία προς τα άνω. Έτσι θα μπορέσουμε να νικήσουμε τα κύματα της παρούσας ζωής με ασφάλεια, και να υπερβούμε τις παγίδες του διαβόλου, να επιτύχουμε στην απόκτηση των αιωνίων αγαθών με την χάριν του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, στον οποίον ανήκει, μαζί με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα η δόξα, το κράτος και η τιμή, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων, ΑΜΗΝ.
[1] Την εποχή του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου (4ος-5ος αιώνας μ.Χ.) οι προσήλυτοι στη Χριστιανική πίστη ελάμβαναν το βάπτισμα τη νύχτα του Πάσχα, ύστερα από μια κατάλληλη κατήχηση που γινόταν κατά την διάρκεια της Μ. Σαρακοστής. Σήμερα η Εκκλησία υπενθυμίζει στους χριστιανούς τη Βάπτισή τους (δηλ. την αφιέρωση της ζωής τους στο Χριστό) με τον ύμνο «Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε, Αλληλούϊα» που αντικαθιστά τον ύμνο του Τρισαγίου στη μικρή Είσοδο της Θ. Λειτουργίας.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου