Χ Ρ Ι Σ Τ Ι Α Ν Ι Κ Η Η Θ Ι Κ Η
Α Γ Ι Ο Υ Ν Ε Κ Τ Α Ρ Ι Ο Υ Π Ε Ν Τ Α Π Ο Λ Ε Ω Σ
Μεταγλώττιση στην νεοελληνική
του
Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Διον. Δράγα, δφ, δθ, δθ.
Κεφαλαιο 2.
Ο Ηθικός Νόμος τον οποιον διατυπωσε ο σωτηρασ χριστοσ στην επι του ορους διδασκαλια του, δηλαδη ο ευαγγελικος νομος, ο νομοσ της χαριτοσ
§1. Προλεγόμενα για τον νόμο της χαριτος
1. Πως θεωρείται η επί του Όρους Ομιλία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού;
Είναι η κορωνίδα και το συμπλήρωμα της ηθικής διδασκαλίας της Παλαιάς Διαθήκης, και η βάση και το θεμέλιο της Καινής Διαθήκης στην οποία τονίζεται η πίστη, η αγάπη και η ελπίδα στον Θεό.
2. Πως συμπλήρωσε τον Νόμο ο Σωτήρας;
Με το πλήρωμα της τέλειας αγάπης. Πρώτα συνόψισε τον Μωσαϊκό Νόμο σε δύο εντολές, στην αγάπη για τον Θεό και για τον πλησίον, και διάταξε να αγαπάμε τον Θεό με όλη μας την ψυχή, με όλη μας την καρδιά, και με όλη μας την διάνοια, και τον πλησίον μας σαν τους εαυτούς μας. Έπειτα συμπλήρωσε όσα έχουν λεχθεί στον Νόμο και στους Προφήτες, δηλαδή στήριξε ολόκληρη την Ιουδαϊκή νομοθεσία στον νόμο της αγάπης για τον πλησίον. Μάλιστα ο ίδιος ο Σωτήρας έγινε ο αρχηγός και τελειωτής του νόμου τούτου με το να δείξει σαν θεάνθρωπος τέλεια αγάπη για τον Ουράνιο Πατέρα του και για ολόκληρη την ανθρωπότητα αφού έγινε υπάκουος μέχρι θανάτου και μάλιστα θανάτου σταυρικού (Φιλ. 2:8).
3. Πως αρχίζει η ανάπτυξη του Ευαγγελικού Νόμου;
Αρχίζει με τους Εννέα Μακαρισμούς.
4. Γιατί αρχίζει με τους Μακαρισμούς την Διδασκαλία του στο Όρος ο Σωτήρας;
Επειδή θέλει, σαν Υιός του Θεού και σαν ο αναμενόμενος Μεσσίας, 1ον ) να κηρύξει τα καλά νέα του ευαγγελίου στους φτωχούς και στους αποκαρδιωμένους, στους πεινασμένους και στους διψασμένους για δικαιοσύνη, δηλ. την εκπλήρωση του σφοδρού πόθου τους και την απόλαυση της αιώνιας βασιλείας, 2ον ) να διαβεβαιώσει όλους όσους αγωνίζονται και στεναχωρούνται και πάσχουν για την ειρήνη, την αλήθεια και την δικαιοσύνη ότι τους περιμένει πλούσια ανταμοιβή, και 3ον) να τους διδάξει ότι όσα υποφέρουν για χάρη του πρέπει να τους προξενούν χαρά και αγαλλίαση γιατί αποταμιεύουν για αυτούς μεγάλο μισθό στους Ουρανούς. Με τους Μακαρισμούς συνέστησε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός τον εαυτόν του σαν Θεό και σαν Δότη των μελλόντων αγαθών. Αυτά που είπε ανταποκρίνονται στην πρώτη εντολή του Νόμου, και ελέχθησαν από το Όρος σαν και εκείνα που ελέχθησαν στο Όρος Σινά: «Εγώ είμαι ο Κύριος ο Θεός σου, γίνετε ανδρείοι και δυνατοί, χαίρετε και αγαλλιάστε οι φτωχοί και ταπεινωμένοι γιατί εγώ θα ανταποδώσω σε σας την πλούσια ανταμοιβή σας στους Ουρανούς». Αυτήν την ευαγγελική διδασκαλία την είχε αναγγείλει προκαταβολικά ο προφήτης Ησαΐας, λέγοντας: «Το Πνεύμα του Κυρίου είναι επάνω μου, γιατί για χάρη του με έχρισε. Με έχρισε για να αναγγείλω το ευαγγέλιο στους φτωχούς, για να θεραπεύσω τους αποκαρδιωμένους, για να κηρύξω άφεση στους αιχμάλωτους και ανάβλεψη στους τυφλούς, για να αποστείλω τους καταπιεσμένους ελεύθερους, και για να κηρύξω το αποδεκτό έτος του Κυρίου» (Λουκ. 4:18-20, Ησ. 42:7, 61:1,2).
§2. Οι Μακαρισμοι
- Μακάριοι είναι οι φτωχοί στο πνεύμα (οι ταπεινοί), γιατί δική τους είναι η Βασιλεία των Ουρανών.
- Μακάριοι είναι όσοι πενθούν, γιατί αυτοί θα παρηγορηθούν.
- Μακάριοι είναι οι πράοι, γιατί αυτοί θα κληρονομήσουν την γη.
- Μακάριοι είναι όσοι πεινούν και διψούν για την δικαιοσύνη, γιατί αυτοί θα ικανοποιηθούν.
- Μακάριοι είναι οι ελεήμονες, γιατί αυτοί θα ελεηθούν.
- Μακάριοι είναι οι καθαροί στην καρδιά, γιατί αυτοί θα ιδούν τον Θεό.
- Μακάριοι είναι οι ειρηνοποιοί, γιατί αυτοί θα κληθούν υιοί του Θεού.
- Μακάριοι είναι όσοι καταδιώχτηκαν για χάρη της δικαιοσύνης, γιατί σ’ αυτούς θα δοθεί η Βασιλεία των Ουρανών.
- Μακάριοι θα είσαστε, όταν σας υβρίσουν, και σας καταδιώξουν, και θα πουν εναντίον σας κάθε κακή λέξη, λέγοντας ψέματα εξαιτίας μου.
Να χαίρεστε και να αγαλλιάστε, γιατί η ανταμοιβή σας θα είναι μεγάλη στους Ουρανούς.
§3. Η Ερμηνεια των Εννεα Μακαρισμων
1. Μακάριοι είναι οι φτωχοί στο πνεύμα, γιατί για αυτούς είναι η βασιλεία των ουρανών.
5. Ποίους μακαρίζει εδώ ο Σωτήρας;
Μακαρίζει εκείνους που ήταν εξουθενωμένοι από τους σοφούς και συνετούς γιατί του έλειπε ο πλούτος, η γνώση και η σύνεση, δηλαδή εκείνους που θεωρούνταν ανόητοι και ασθενείς.
6. Γιατί το έκανε αυτό;
Γιατί, όταν ήδη εύρισκαν την εφαρμογή τους οι προφητείες και εκπληρώνονταν οι θείες βουλές, επρόκειτο να καταργηθεί η σοφία των σοφών, σύμφωνα με τις γραφές. Γιατί είπε ο Θεός δια μέσου του Ησαΐα: «Θα καταργήσω την σοφία των σοφών και θα αθετήσω την σύνεση των συνετών». Έτσι λοιπόν μακαρίζει ο Κύριος τους ανόητους του κόσμου και τους άσοφους, και εκείνους που δεν είχαν καμιά ιδιαίτερη γνώση, σαν τους κατάλληλους αποδέκτες της θείας γνώσης και σοφίας. Ο Απόστολος Παύλος κρίνει από τα αποτελέσματα και λέει: «ότι αυτό που είναι ανόητο για τον Θεό είναι σοφότερο από τους ανθρώπους, και αυτό που είναι ασθενικό για τον Θεό είναι ισχυρότερο από τους ανθρώπους, επειδή ο Θεός εξέλεξε αυτά που θεωρούνται ανόητα για τους ανθρώπους για να ντροπιάσει τους σοφούς. Εξέλεξε επίσης αυτά που θεωρούνται ασθενικά για τον κόσμο για να ντροπιάσει τα ισχυρά. Εξέλεξε ακόμη, ο Θεός, και αυτά που θεωρούνται αγενή για τον κόσμο και καταβεβλημένα και ότι δεν είναι τίποτε, για να καταργήσει αυτά που θεωρούνται ότι είναι κάτι, έτσι ώστε τίποτε το σαρκικό να μπορεί να καυχηθεί ενώπιόν του (Α Κορ. 1:25-28).»
Να λοιπόν ποιοι είναι οι φτωχοί στο πνεύμα, και για ποιο λόγο ονομάζονται μακάριοι. Είναι αλήθεια ότι καταργήθηκε η σοφία του κόσμου τούτου, γιατί όπως λέει ο Απόστολος Παύλος, ο Θεός την έκανε ανόητη (την εμώρανε), και ήδη όλοι εκείνοι οι φτωχοί στο πνεύμα που πιστεύουν στον Χριστό αποδεικνύονται σοφοί και συνετοί και πάντοτε αποκαλούνται μακάριοι σαν κληρονόμοι της Ουράνιας Βασιλείας. Στον μακαρισμό αυτό υπάγονται και οι σοφοί που απέρριψαν την σοφία τους και αποδέχτηκαν την ανοησία (μωρία) του Ευαγγελίου.
2. Μακάριοι είναι όσοι πενθούν, γιατί αυτοί θα παρηγορηθούν.
7. Ποιους μακαρίζει εδώ ο Σωτήρας;
Μακαρίζει αυτούς που έχουν καταβεβλημένη καρδιά, και τους αναγγέλλει τα καλά νέα της θεραπείας της καρδιάς τους που τραυματίστηκε από τις θλίψεις, και την παρηγοριά που τους φέρνει η αναμονή των μελλόντων αγαθών.
3. Μακάριοι είναι οι πράοι, γιατί αυτοί θα κληρονομήσουν την γη.
8. Ποιους μακαρίζει εδώ ο Σωτήρας;
Μακαρίζει τους μακρόθυμους και εκείνους που ελπίζουν στον Κύριο και δεν ταράζονται από τους πειρασμούς που συναντούν, αλλά ζουν την ζωή τους με υπομονή και καρτερικότητα, και δείχνουν σε όλους αγάπη και ειρήνη.
9. Ποια είναι η γη που θα κληρονομήσουν οι πράοι;
Η γη εδώ είναι η άνω Ιερουσαλήμ. Η επαγγελία έχει αναγωγικό χαρακτήρα και αναφέρεται στην Ουράνια Ιερουσαλήμ, δηλ. στην Βασιλεία του Θεού. Ο Απόστολος Παύλος, μιλώντας για την επαγγελία που έκανε ο Θεός στον Αβραάμ σχετικά με την γη της κληρονομιάς , λέει τα εξής: «Ο Αβραάμ κατοίκησε στην γη της επαγγελίας σαν ξένος σε μια ξένη γη ζώντας σε σκηνές... γιατί περίμενε την πόλη που έχει στερεά θεμέλια και της οποίας αρχιτέκτονας και δημιουργός είναι ο Θεός» (Εβρ. 11:10).
4. Μακάριοι είναι όσοι πεινούν και διψούν για την δικαιοσύνη,
γιατί αυτοί θα ικανοποιηθούν.
10. Ποιους μακαρίζει εδώ ο Σωτήρας;
Αυτούς που καίγονται από πόθο για την επικράτηση της δικαιοσύνης και εργάζονται δίκαια, αλλά και αυτούς που υποστηρίζουν το δίκαιο και δεν ανέχονται καμιά παράβαση, και των οποίων η συνείδηση αντιδράει εναντίον εκείνων που καταπατούν το δίκαιο. Αυτούς μακαρίζει λέγοντας ότι θα ικανοποιηθούν στο μέλλον, εκεί όπου θα βασιλέψει η θείας δικαιοσύνη. Ο Απόστολος Πέτρος λέει τα εξής: «Προσδοκάμε νέους ουρανούς και νέα γη σύμφωνα με την επαγγελία του Θεού, όπου θα βασιλεύει η δικαιοσύνη του Θεού»(Α Πετ. 3:13).
5. Μακάριοι είναι οι ελεήμονες, γιατί αυτοί θα ελεηθούν.
11. Ποιους μακαρίζει εδώ ο Σωτήρας;
Μακαρίζει τους φιλάνθρωπους και συμπονετικούς ανθρώπους που προσφέρουν από τα υπάρχοντά τους σε κείνους που βρίσκονται σε ανάγκη για να θεραπευτούν, να ανακουφιστούν και να υποστηριχτούν σύμφωνα με την ιδιαίτερη ανάγκη και έλλειψή τους. Σε αυτούς κηρύττει τα καλά νέα ο Κύριος για το έλεος του Θεού που θα τους αποδοθεί στην μέλλουσα ζωή στην Βασιλεία των Ουρανών.
6. Μακάριοι είναι οι καθαροί στην καρδιά, γιατί αυτοί θα ιδούν τον Θεό.
12. Ποιους μακαρίζει εδώ ο Σωτήρας;
Μακαρίζει αυτούς που έχουν ήσυχη την συνείδησή τους, εξαιτίας της ολοκληρωτικής αγάπης τους για τον Θεό και για τον πλησίον, δηλαδή εκείνους που τηρούν το θείο θέλημα και δεν ανέχονται καμιά πονηρή πράξη ή κακοήθη επιθυμία. Οι άνθρωποι αυτοί είναι μακάριοι γιατί πρόκειται να ιδούν τον Θεό στην Βασιλεία των Ουρανών.
7. Μακάριοι είναι οι ειρηνοποιοί, γιατί αυτοί θα κληθούν υιοί του Θεού.
13. Ποιους μακαρίζει εδώ ο Σωτήρας;
Μακαρίζει αυτούς που είναι γεμάτοι από αγάπη για τον Θεό και τον πλησίον και αγωνίζονται για την αποκατάσταση της ειρήνης επάνω στη γη, καλλιεργώντας την φιλία με όλους τους ανθρώπους και προσφέροντας τον εαυτόν τους με προθυμία για την επικράτηση της ειρήνης. Αυτούς μακαρίζει ο Σωτήρας σαν αγαθούς εργάτες που πράττουν το θέλημα του Θεού και βοηθούν στο έργο του, διότι ο Θεός είναι Θεός ειρήνης και εκείνοι που εργάζονται για την ειρήνη είναι συνεργάτες του Θεού (Ρωμ. 15:33 και 16:20). Σε αυτούς υπόσχεται την ύψιστη επαγγελία στην μέλλουσα ζωή, γιατί εξομοιώθηκαν μαζί του στην επιτέλεση του έργου της ειρήνης επάνω στη γη.
8. Μακάριοι είναι όσοι καταδιώχτηκαν για χάρη της δικαιοσύνης, γιατί σ’ αυτούς θα δοθεί η Βασιλεία των Ουρανών.
14. Ποιους μακαρίζει εδώ ο Σωτήρας;
Μακαρίζει αυτούς που είναι τελείως ενάρετοι και προσφέρουν τον εαυτόν τους σαν θυσία για χάρη της δικαιοσύνης, δηλαδή εκείνους που κάνουν έργο αυτό που ομολογούν και επιθυμεί η καρδιά τους.
9. Μακάριοι θα είσαστε, όταν σας υβρίσουν, και σας καταδιώξουν, και θα πουν εναντίον σας κάθε κακή λέξη, λέγοντας ψέματα εξαιτίας μου.
Να χαίρεστε και να αγαλλιάστε, γιατί η ανταμοιβή σας θα είναι μεγάλη στους Ουρανούς.
165 Ποιους μακαρίζει στον τελευταίο αυτόν μακαρισμό ο Σωτήρας;
Μακαρίζει τους μαθητές του που πρόκειται να κηρύξουν την αλήθεια. Τους προειδοποιεί για τις κατηγορίες και τους διωγμούς και τις συκοφαντίες που θα εγείρουν εναντίον τους οι εργάτες της κακίας, προβάλλοντας άμυνα ενάντια στην αλήθεια. Τους προτρέπει να χαίρονται και να ευφραίνονται γιατί η ανταμοιβή που θα λάβουν στους ουρανούς θα είναι πολύ μεγάλη, εφόσον κακοπάθησαν για χάρη του Σωτήρα, του Υιού και Λόγου του Θεού, και όχι για να υποστηρίξουν μία ή περισσότερες αρετές.
16. Τι υπόδειξε ο Σωτήρας στους μαθητές του προσθέτοντας την αιτιολογία, ότι «κατά τον ίδιο τρόπο διώχτηκαν και οι προφήτες πριν από αυτούς;
Τους υπόδειξε ότι τους περίμενε φοβερός διωγμός, γιατί οι κήρυκες της αλήθειας διώκονται. Σαν παράδειγμα ανάφερε τους προφήτες που προαναγγείλανε την έλευσή του και κήρυξαν την μετάνοια και υπέστησαν διωγμούς από τον λαό που αθετούσε την αλήθεια. Όπως λοιπόν περιμένει τους προφήτες μεγάλη ανταμοιβή, έτσι και στην περίπτωσή τους η ανταμοιβή θα είναι μεγάλη. Η αιτιολογία για αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι το έργο των μαθητών είναι ανάλογο με το έργο των προφητών.
17. Τι φανερώνει η σειρά των μακαρισμών;
Φανερώνει μια λογική πρόοδο και φυσική ανάπτυξη και ακολουθία των εννοιών.
18. Τι σημαίνει αυτό;
Σημαίνει το εξής: Πρώτον μακαρίζει αυτούς που είναι άξιοι να δεχθούν την αλήθεια που αποκαλύφθηκε. Δεύτερον μακαρίζει αυτούς που με τα έργα τους μαρτυρούν την αγάπη τους για την αλήθεια. Τρίτον μακαρίζει αυτούς που έγιναν τέλειοι στην αγάπη τους για τον Σωτήρα.
19. Σε ποιους μακαρισμούς φανερώνεται αυτή η ακολουθία;
Στους δύο πρώτους υποδεικνύονται εκείνοι που είναι άξιοι να δεχτούν την αλήθεια. Στους επόμενους έξι υποδεικνύονται οι εργάτες του καλού. Και στον ένατο υποδεικνύονται εκείνοι που έφτασαν στην τελείωση.
20. Τι περιέχουν οι εννέα μακαρισμοί όταν θεωρούνται σαν σύνολο;
Περιέχουν α) το Ευαγγέλιο της χάριτος που διακηρύττεται σε όλους όσους δέχονται με ταπεινό φρόνημα την αλήθεια που εξαγγέλλεται, β) τα απαραίτητα ηθικά προσόντα που είναι αναγκαία για να κληρονομήσει κανείς την Βασιλεία των Ουρανών, και γ) την σπουδαιότητα των τελείων που εξισώνονται με τους προφήτες.
21. Πως μπορούν να υποδιαιρεθούν τα προσόντα που αναφέρονται στους μακαρισμούς με βάση την έννοιά τους και την σειρά τους;
Μπορούν να υποδιαιρεθούν ως εξής: α) σε ενδιάθετα (έμφυτα) ή προαγωγικά (προβιβαστικά) προσόντα για την πίστη, και β) σε αγιαστικά και τελειοποιητικά.
22. Ποια είναι τα ενδιάθετα ή προαγωγικά προσόντα;
α) Το να είναι ο ακροατής του θείου λόγου ταπεινόφρονας και χωρίς φυσίωση (έπαρση) ή εξαιτίας κοσμικής σοφίας ή έλλειψης θεωρητικών γνώσεων, ή επίγνωσης του εαυτού του, και β) το να είναι ο ακροατής αυτός σε λογικό πένθος και συντριβή καρδιάς από θλίψη που πηγάζει από την συναίσθηση της ηθικής του αμαρτωλής κατάστασής, ή από την επικράτηση της κακίας στον κόσμο, ή από τον πόλεμο που γίνεται ενάντια στην αλήθεια και στην δικαιοσύνη, ή ακόμη από την αδικία και θλίψη τις οποίες του προκαλεί ο κόσμος εξαιτίας της αρετής του.
23. Είναι απαραίτητα τα δύο αυτά προσόντα για την αποδοχή του θείου λόγου και την προαγωγή της πίστης στον Χριστό;
Μάλιστα.
24. Ποια είναι τα αγιαστικά και τελειοποιητικά προσόντα;
Τα προσόντα αυτά είναι έξι και υποδιαιρούνται σε θετικά και αρνητικά, τρία θετικά και τρία αρνητικά. Τα θετικά είναι τα εξής: α) η πραότητα και η επιείκεια, β) η δικαιοσύνη, και γ) η ελεημοσύνη. Τα αρνητικά είναι τα εξής: α) η απόκρουση της κακίας για να διατηρηθεί η καθαρότητα της καρδιάς, β) η αποφυγή ερίδων και διαπληκτισμών και η προσπάθεια αποκαταστάσεως της ειρήνης μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία, και γ) η άμυνα για χάρη της δικαιοσύνης και αλήθειας που φθάνει μέχρι αυταπάρνηση και αυτοθυσία.
25. Πως πρέπει να θεωρηθούν αυτά τα προσόντα;
Πρέπει να θεωρηθούν σαν αναγκαίοι και απαραίτητοι όροι της χριστιανικής τελειότητας του ηθικού και χριστιανικού βίου. Μόνο με τους όρους αυτούς θα μπορέσει ο Χριστιανός να εκπληρώσει τον προορισμό του στην γη, να πετύχει το σκοπό της πλάσης του κατ’ εικόνα Θεού και να λάβει την τέλεια ανταμοιβή του στην Βασιλεία των Ουρανών.
26. Πως πρέπει να θεωρηθεί ο ένατος μακαρισμός;
Πρέπει να θεωρηθεί σαν ο μακαρισμός που αναφέρεται σε εκείνους που τελειοποιήθηκαν στην πίστη και στην αρετή, γιατί αυτούς ανυψώνει σαν κήρυκες του θείου λόγου, και τους εξισώνει με τους Προφήτες που προαναγγείλανε την θεία έλευση του Σωτήρα, εφόσον αναγγέλλουν την έλευσή του που ήδη πραγματοποιήθηκε, και όπως και εκείνοι πρόκειται να υπομείνουν διωγμό από εκείνους που αθετούν και πολεμούν την θεία αλήθεια.
27. Τι παρατηρούμε όταν συγκρίνουμε τον παλαιό νόμο με τον νόμος της χάριτος;
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου