Χριστιανική ηθική(4)

Χ Ρ Ι Σ Τ Ι Α Ν Ι Κ Η  Η Θ Ι Κ Η

Α Γ Ι Ο Υ  Ν Ε Κ Τ Α Ρ Ι Ο Υ  Π Ε Ν Τ Α Π Ο Λ Ε Ω Σ

Μεταγλώττιση στην νεοελληνική

του

Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Διον. Δράγα, δφ, δθ, δθ.

Κεφαλαιο 2

Ο Ηθικός Νόμος τον οποιον διατυπωσε ο σωτηρασ χριστοσ στην επι του ορους διδασκαλια του,

(Συνέχεια από το προηγούμενο)

§5. Περι τησ Κυριακησ Προσευχης

58. Τί είναι η Κυριακή Προσευχή;

Η Κυριακή προσευχή είναι η προσευχή την οποία ο ίδιος ο Σωτήρας μας Ιησούς Χριστός έδωσε στους αγίους μαθητές του και Αποστόλους. Με αυτήν έδωσε τον τύπο της προσευχής και δίδαξε πως πρέπει να προσευχόμαστε, και τι πρέπει πρώτα από όλα να ζητάμε από τον Θεό.

59. Ποιος είναι ο τύπος της Κυριακής προσευχής;

Είναι ο εξής: «Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς, αγιασθήτω το όνομά σου. Ελθέτω η βασιλεία σου. Γεννηθήτω το θέλημά σου, ως εν ουρανώ και επί της γης. Τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον. Καί άφες ημίν τα οφειλήματα ημών ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών. Και μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν, αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού. Ότι σου εστίν η βασιλεία και η δύναμις και η δόξα είς τους αιώνας, Αμήν» (Ματθ. 6:9-12).

60. Σε πόσα μέρη διαιρείται η Κυριακή προσευχή;

Σε τρία. Στον πρόλογο, στην υπόθεση και στον επίλογο.

61. Ποιος είναι ο πρόλογος, ποιος ο επίλογος και πια η υπόθεση;

Το «Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς» είναι ο πρόλογος. Το «Ότι σου εστιν η βασιλεία και η δύναμις και η δόξα εις τους αιώνας, Αμήν»» είναι ο επίλογος. Το μεταξύ των δύο είναι η υπόθεση.

62. Τι διδασκόμαστε από την προσφώνηση «Πάτερ;»

Με την προσφώνηση «Πάτερ» διδάσκεται ο Χριστιανός τη σχέση στην οποία βρίσκεται με τον Θεό σαν υιός του Θεού υιοθετημένος από την θεία χάρη μέσω του Υιού του Θεού που έγινε άνθρωπος, δηλ. του Σωτήρα μας Χριστού. Έτσι, «είναι το πνεύμα του Υιού αυτού που κράζει μέσα στις καρδιές μας, Αββά, ο Πατήρ» (Γαλ. 4:6). Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης λέει: «Όσοι δέχτηκαν Αυτόν, τους έδωσε την εξουσία να γίνουν τέκνα του Θεού, όσοι δηλ. πιστεύουν στο Όνομά του. Οι οποίοι είναι γεννημένοι από τον Θεό, όχι εξ αίματος, ούτε από σαρκικό θέλημα, ούτε από το θέλημα κάποιου άνδρα, αλλά από τον Θεό» (Ιωάν. 1:12-13).

63. Τι διδασκόμαστε από την προσφώνηση «Πάτερ ημών;»

Με την προσφώνηση αυτή διδασκόμαστε, ότι είμαστε αδέλφια κατά το πνεύμα, σαν τέκνα του ιδίου πατέρα, και ότι οφείλουμε να αγαπάμε ο ένας τον άλλο σαν αδέλφια. «Μας εκπαιδεύει να κάνουμε την προσευχή μας για μας και τα αδέλφια μας από κοινού» (Χρυσόστομος).

64. Τι διδασκόμαστε με την φράση «ο εν τοις ουρανοίς;»

Διδασκόμαστε ότι ο Θεός και Πατέρας μας που είναι ο δημιουργός ολόκληρης της κτίσης κατοικεί στους ουρανούς, και ότι θρόνος του είναι ο ουρανός και υποπόδιο των ποδιών του η γη (Ψαλμ. 103:18). Ο άγιος Χρυσόστομος λέει: «Πρόσεχε στην ακριβολογία της φράσης, πως μας νουθετεί...»  Λέγεται ότι κατοικεί  στους ουρανούς, επειδή οι ουρανοί εκφράζουν δόξα και μεγαλοπρέπεια. Κατοικητήριο του Θεού είναι και η καρδιά του ανθρώπου. Αυτό μας το έκανε γνωστό ο Σωτήρας μας όταν είπε: «ότι όποιος τον αγαπάει και τηρεί τα λόγια του θα αγαπηθεί από τον πατέρα του και ότι θα έλθουν και θα μείνουν μαζί του» (Ιωάν. 14:23).

Πρώτο Αίτημα

«Αγιασθήτω το Όνομά σου»

65. Τι διδασκόμαστε από το πρώτο αίτημα;

Με το πρώτο αυτό αίτημα διδασκόμαστε, ότι πρώτα από όλα οφείλουμε να ζητάμε την δόξα του ονόματος του Θεού με την θεία συνεργασία. Διότι το «αγιασθήτω,» όπως λέει ο Χρυσόστομος, λέγεται αντί του «δοξασθήτω.» Διδασκόμαστε λοιπόν, με την φράση αυτή ότι πρέπει να ακολουθήσομε στην ζωή μας την αρετή, ώστε με τον τρόπο αυτό να δοξάσουμε τον ουράνιο πατέρα μας» (Χρυσοστόμου, Περί του κατά Θεόν πολιτεύεσθαι). Ακριβώς γι αυτόν τον λόγο μας έδωσε την εντολή: «Έτσι ας λάμψει το φως σας ενώπιον των ανθρώπων, ώστε να δουν τα καλά σας έργα και να δοξάσουν τον Πατέρα σας που είναι στους ουρανούς» (Ματθ. 5:16). Το όνομα του Θεού είναι άγιο και πανάγιο. «Διότι ο Θεός είναι άγιος και πανάγιος και από τους αγίους αγιότατος. Αυτήν ακριβώς την υμνολογία προσφέρουν τα Σεραφείμ και φωνάζουν με ασίγητες κραυγές, άγιος, άγιος, Κύριος Σαβαώθ πλήρης ο ουρανός και η γη από την δόξα σου» (Χρυσόστομος, ένθ. αν.). «Όταν πάλι λέει το «εν ουρανοίς,» δεν περιορίζει τον Θεό μόνον εκεί, αλλά οδηγεί πέρα από την γη τον προσευχόμενο, και τον προσηλώνει σε ανώτερους χώρους και στις άνω διαμονές» (Χρυσόστομος, ένθ. αν.).

Δεύτερο Αίτημα

«Ελθέτω η Βασιλεία σου»

66. Τι διδασκόμαστε από το δεύτερο αίτημα;

Με το δεύτερο αίτημα διδασκόμαστε, ότι οφείλουμε πρώτα-πρώτα να ζητάμε την Βασιλεία του Θεού και την δικαιοσύνη του, όπως μας το διάταξε και σε άλλη διδασκαλία, λέγοντας ότι όλα τα άλλα που είναι αναγκαία θα μας προστεθούν (Ματθ. 6:33). Με το δεύτερο αυτό αίτημα ζητούμε να αποκατασταθεί η Βασιλεία του Θεού επάνω στη γη, που ήταν το έργο της αποστολής του Σωτήρα μας, ώστε να μην βασιλεύει πλέον η αμαρτία μέσα μας, όπως ακριβώς μας δίδαξε ο Παύλος, όταν είπε: «Ας μη βασιλεύει λοιπόν η αμαρτία στο θνητό σώμα μας ώστε να υπακούμε σ’ αυτό και στις επιθυμίες του.» Γι αυτό και ο Χρυσόστομος λέει: «Επειδή τυραννιόμαστε από τα παθήματα του σώματος και δεχόμαστε χίλιες δυο επιθέσεις πειρασμού χρειαζόμαστε την βασιλεία του Θεού για να μη βασιλεύσει η αμαρτία στο θνητό μας σώμα, ώστε να υπακούει αυτό στις επιθυμίες του, και να μη προσφέρουμε τα μέλη του σώματός μας στην αμαρτία σαν όπλα αδικίας...» (Χρυσόστομος, ένθ. αν.). Αυτή η βασιλεία του Θεού επί της γης είναι το σύνολο των ηθικών αγαθών, η κατά το υπάρχον ανακαίνιση της ανθρωπότητας από το φως του Ευαγγελίου, και η επικράτηση της δικαιοσύνης, της ειρήνης, της χαράς του Αγίου Πνεύματος και της ηθικής ελευθερίας (Ρωμ. 14:17).       

Τρίτο Αίτημα

«Γεννηθήτω το θέλημά σου, ως εν ουρανώ και επί της γης»

67. Ποιο είναι το θέλημα του Θεού;

Το πρώτιστο θέλημα του Θεού είναι το να πιστεύουμε στον Υιό του Θεού και να υπακούμε στους λόγους του. Ο ίδιος ο Θεός μας το γνώρισε αυτό με μια φωνή που βγήκε από τον ουρανό και ανακοίνωσε τα εξής: «Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός, στον οποίον ευδόκησα. Σ’ αυτόν να υπακούτε.» Η εκπλήρωση αυτού του θελήματος του Θεού συνεπάγεται την εκπλήρωση και κάθε άλλου θείου θελήματος.

68. Τι ζητάμε λοιπόν από τον Θεό με το τρίτο αίτημα;

Ζητάμε να φωτίσει ο Θεός όλο τον κόσμο ώστε να τον γνωρίσει, να πιστέψει στον Υιό του Θεού και να υπακούει στους λόγους του, για να εκπληρωθεί το θέλημα του Θεού στη γη από τους ανθρώπους, όπως γίνεται και στον ουρανό από τους αγγέλους, να δοξάζεται στη γη όπως και στον ουρανό η Τρισυπόστατη Θεότητα, να βασιλεύει στη γη όπως και στον ουρανό η βασιλεία του Θεού, και να έχουν οι άνθρωποι ζωή αιώνια.

69. Τι λέει ο Σωτήρας για το θείο θέλημα;

Λέει τα εξής: «Αυτό είναι το θέλημα του Πατέρα που με απόστειλε. Ότι όποιος θεωρήσει τον Υιό και τον πιστέψει να έχει ζωή αιώνια. Αυτή ακριβώς είναι η αιώνια ζωή, το να γνωρίσει κανείς τον μόνο αληθινό Θεό και τον Ιησού Χριστό τον οποίο απόστειλε» (Ιωάν. 6:40, 17:2,3).

Τέταρτο Αίτημα

«Τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον»

70. Τι ζητάμε με το τέταρτο αίτημα;

Με το τέταρτο αίτημα μας δίδαξε να ζητάμε από τον Θεό αυτά που είναι απαραίτητα για τη συντήρησή μας. Αφού μας δίδαξε πρώτα να ζητάμε από τον Θεό τα πνευματικά, μας τονίζει στην συνέχεια ότι πρέπει να ζητάμε από εκείνον και όσα είναι αναγκαία για την συντήρησή μας. Ο θείος Χρυσόστομος λέει, «Εσύ που βασίζεις το θάρρος σου στο Θεό, ζήτα μόνο την καθημερινή τροφή, και άφησε την φροντίδα για την αυριανή σ’ εκείνον, όπως λέει και ο μακάριος Δαυίδ: «Ρίξε τη μέριμνά σου στο Θεό, και αυτός θα φροντίσει για την διατροφή σου» (Ψαλμ. 54:25, Χρυσόστομος, ένθ. αν.).

Πέμπτο Αίτημα

«Καί άφες ημίν τα οφειλήματα ημών ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών»

71. Τι ζητάμε με το Πέμπτο αίτημα;

Με το πέμπτο αίτημα διδασκόμαστε ότι πρέπει να ζητάμε από τον Θεό την άφεση των αμαρτιών μας, διότι η αμαρτία μας απομακρύνει από την βασιλεία του Θεού. Επειδή όμως οφείλουμε να συμβάλουμε στην αποκατάσταση της βασιλείας του Θεού επί της γης, και επειδή εκείνοι που αμάρτησαν ενάντια σε μας αμάρτησαν και ενάντια στον Θεό και αποξενώθηκαν από την βασιλεία του Θεού, οφείλουμε να τους συγχωρούμε και να μη λογαριάζουμε αυτά που μας χρωστάνε, έτσι ώστε και αυτοί να συγχωρηθούν από τον Θεό και εμείς να συμβάλουμε στην αποκατάσταση της βασιλείας του Θεού επί της γης.

Την άφεση των χρεών των οφειλετών μας την ζητάει από εμάς ο Σωτήρας και σε μια άλλη διδασκαλία του με τα εξής λόγια: «Αν δώσετε άφεση στους ανθρώπους για τα παραπτώματά τους, τότε και ο Ουράνιος Πατέρας σας θα δώσει άφεση και σε σας (για τα παραπτώματά σας). Αν όμως δεν δώσετε άφεση στους ανθρώπους για τα παραπτώματά τους, τότε ούτε και σε σας θα δώσει ο Ουράνιος Πατέρας σας άφεση για τα δικά σας παραπτώματά» (Ματθ. 6:14,15). Ο Σωτήρας βέβαια, ζητάει εξίσου και από τον οφειλέτη το εξής: «Αν, λοιπόν, προσφέρεις το δώρο σου στο θυσιαστήριο, και εκεί θυμηθείς, ότι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, τότε άφησε το δώρο σου μπροστά στο θυσιαστήριο και πήγαινε να συμφιλιωθείς πρώτα με τον αδελφό σου και τότε έλα και πρόσφερε το δώρο σου» (Ματθ. 5:23). Ο σκοπός του πέμπτου αυτού αιτήματος είναι η αποκατάσταση της βασιλείας του Θεού επί της γης μέσω της ειρήνης. Αυτό παραγγέλνει και ο Απόστολος Παύλος με τα εξής λόγια: «Όσο περισσότερο μπορείτε, να ειρηνεύετε με όλους τους ανθρώπους» (Ρωμ. 2:18).

Πρέπει να σημειώσουμε ότι τα αμαρτήματά μας ονομάζονται «οφειλήματα», δηλ. χρέη, γιατί σαν αδικήματα καθιστούν οφειλέτη εκείνον που αδικεί σε εκείνον που αδικείται.

Έκτο και Έβδομο Αίτημα

«Και μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν, αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού»

72. Τι διδασκόμαστε να ζητάμε με τα τελευταία αιτήματα;

Με το έκτο αίτημα διδασκόμαστε να ζητάμε από τον Θεό να μην επιτρέψει στον πονηρό διάβολο να μας πειράξει πέρα από τη δύναμή μας και να μας κυριέψει, και με το έβδομο αίτημα, να μας ελευθερώσει από τον πονηρό που επιτίθεται με δόλιο τρόπο και εκτοξεύει πύρινα βέλη εναντίον μας.

Επίλογος

«Ότι σου εστίν η βασιλεία και η δύναμις και η δόξα είς τους αιώνας, Αμήν»

73. Τι διδασκόμαστε από τον επίλογο;

Με τον επίλογο ομολογούμε ότι ο Ουράνιος Πατέρας τον οποίον επικαλεσθήκαμε, είναι ο Βασιλιάς των Ουρανών, ο ισχυρός, ο παντοδύναμος, ο δοξασμένος, στου οποίου την χείρα είναι τα πάντα και ο οποίος και μπορεί και θέλει να ανταποκριθεί στα αιτήματά μας.

§6. Περι τησ Ηθικησ Τελειοτητας των Οπαδων

του Σωτηρα Χριστου

74.  Τι λέει ο Σωτήρας για την άφεση των χρεών των οφειλετών μας μετά το τέλος της προσευχής;

Λέει τα εξής: «Αν δώσετε άφεση στους ανθρώπους για τα παραπτώματά τους, τότε και ο Ουράνιος Πατέρας σας θα δώσει άφεση και σε σας (για τα παραπτώματά σας). Αν όμως δεν δώσετε άφεση στους ανθρώπους για τα παραπτώματά τους, τότε ούτε και σε σας θα δώσει ο Ουράνιος Πατέρας σας άφεση για τα δικά σας παραπτώματά.»

75. Τι εκφράζει με την αιτιολογία αυτή ο Σωτήρας;

Εκφράζει την απόλυτη συνθήκη που διατυπώθηκε στην Κυριακή προσευχή.

76. Που αναφέρονται όσα ειπώθηκαν μέχρι τώρα;

Αναφέρονται στην ελπίδα που οφείλουμε να έχουμε στην σχέση μας με τον Θεό.

77. Που αναφέρεται και ποιον έχει σαν θέμα της η διδασκαλία αυτή του Σωτήρα μας;

Αναφέρεται στην τελειότητα του ήθους των οπαδών του και έχει σαν θέμα της τις ηθικές αρχές του Ευαγγελικού Νόμου.

78. Από που αρχίζει ο Σωτήρας την ανάπτυξη της διδασκαλίας του;

Αρχίζει από την νηστεία.

79. Μπορούμε να εννοήσουμε τον λόγο για τον οποίο αρχίζει ο Σωτήρας από την νηστεία;

Βεβαιότατα. Ο Σωτήρας αρχίζει από την νηστεία, επειδή κατέληξε στην προσευχή, και η προσευχή είναι στενά συνδεδεμένη με την νηστεία. Διότι η κατά Θεόν νηστεία που γίνεται για την κάθαρση της καρδίας και ανύψωση του νου έχει σαν λόγο της την προσευχή και την αγνή λατρεία του Θεού.

(Στο επόμενο η συνέχεια για τις Ηθικές Αρχές του Ευαγγε-

λικού Νόμου και ο Επίλογος της Επί του Όρους Ομιλίας)