Ανάληψη

ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΛΗΨΗ

ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Υπό

Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά

Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης

Μετάφραση στην νεοελληνική

Υπό

π. Γεωργίου Διον. Δράγα

Πρωτοπρεσβυτέρου

1. Η ανώτατη υπεροχή της Ανάληψης του Χριστού: Οι Ιουδαίοι γιόρταζαν το νομικό Πάσχα, δηλ. τη διάβαση από την Αίγυπτο στη Γη της Παλαιστίνης. Εμείς όμως γιορτάσαμε το Πάσχα το ευαγγελικό, δηλ. την διάβαση της φύσης μας «εν Χριστώ» από το θάνατο στη ζωή, από τη φθορά στην αφθαρσία. Αλήθεια με τι λόγια θα μπορούσε κανείς να περιγράψει αυτή τη διαφορά μεταξύ των ανώτατων αυτών εορτών και των ταπεινών στοιχείων εκείνης της παλαιάς νομοθεσίας και των υποθέσεων εκείνων των πανηγύρεων; Δεν μπορούν ανθρώπινα λόγια να περιγράψουν επάξια μια τόσο μεγάλη υπεροχή. Σήμερα, όμως, η αυθύπαρκτη (ενυπόστατη) Σοφία του ανώτατου Πατρός, ο προαιώνιος και υπερούσιος Λόγος του Θεού, ο οποίος από αγάπη προς τον άνθρωπο ενώθηκε μαζί μας και συναναστράφηκε με τους ανθρώπους, έχει με μια νέα πράξη Του προβάλλει ένα νέο μήνυμα Εορτής που χαρακτηρίζεται από μια ανώτατη υπεροχή. Κι αυτό γιατί σήμερα γιορτάζουμε τη διάβαση της φύσης μας «εν Χριστώ», όχι από τα καταχθόνια στην επιφάνεια της Γης, αλλά από τη Γη στον ουρανό του ουρανού και μάλιστα στο θρόνο που βρίσκεται ακόμη πιο πέρα Εκείνου που δεσπόζει στα σύμπαντα.

2. Η Ανάληψη του Χριστού σε σύγκριση με τα όσα προηγήθηκαν: Σήμερα ο Χριστός δεν στάθηκε απλά στο μέσον των μαθητών Του, αλλά χωρίστηκε από αυτούς και, ενώ Τον έβλεπαν, Εκείνος αναλήφθηκε στους ουρανούς και εισήλθε στα πραγματικά άγια των αγίων και κάθισε στα δεξιά του Πατρός, πάνω από κάθε αρχή και εξουσία και από κάθε όνομα και αξίωμα, που είναι γνωστό και αναφέρεται ή σε τούτον τον αιώνα η στον μέλλοντα (Εφ. 1:20). Επίσης, όπως έγιναν πολλές αναστάσεις πριν από την Ανάσταση του Κυρίου, έτσι συνέβησαν και πολλές αναλήψεις πριν από την Ανάληψή Του. Τον Ιερεμία τον προφήτη τον πήρε επάνω κάποιο πνεύμα και τον Αββακούμ κάποιος άγγελος και πάνω από όλους, όπως λεει η Γραφή, είναι ο Ηλίας που αναλήφθηκε με κάποιο πύρινο άρμα. Ούτε αυτός όμως ξεπέρασε τα όρια του χώρου που περιβάλλει τη Γη. Η ανάληψη του καθενός από τους προαναφερόμενους ήταν ένα είδος μετάθεσης που τους ανέβασε πάνω από τη Γη, χωρίς να τους βγάλει έξω από τα όρια του χώρου που την περιβάλλει, όπως και εκείνοι που αναστήθηκαν πάλι επέστρεψαν στη Γη και όλοι τους υποτάχθηκαν στο θάνατο. Στην περίπτωση όμως του Χριστού, όπως όταν αναστήθηκε «εκ νεκρών» ο θάνατος δεν μπορεί πια να Τον κυριεύσει, έτσι και όταν αναλήφθηκε και κάθισε «εν υψηλοίς», κάθε Ύψος βρίσκεται κάτω από Αυτόν, και μαρτυρεί ότι Αυτός είναι «ο επί πάντων Θεός».

3. Η προφητική πρόρρηση και η αιτία της Ανάληψης του Χριστού: Πρόκειται εδώ για «το όρος του Θεού» σύμφωνα με τον Ησαία, τον οίκο του Θεού πάνω από όλες τις κορφές των λογικών ορέων (2:2), το σώμα το δεσποτικό. Διότι ήρθε με σάρκα όχι άγγελος, ούτε άνθρωπος, αλλά αυτός ο Κύριος, ο οποίος έγινε όπως εμείς, για μας, και έμεινε αναλλοίωτα Θεός. Όπως κατέβηκε, όχι με μετάβαση αλλά με συγκατάβαση, έτσι πάλι επανέρχεται, όχι με μετάβαση της Θεότητάς του αλλά με ενθρόνιση στα επουράνια της φύσης μας που ανάλαβε. Γιατί πράγματι εκεί στο Θεό έπρεπε να γίνει η προσφορά της φύσης μας, η πρωτότοκος εκ των νεκρών, σαν απαρχή πρωτογεννημάτων για χάρη ολόκληρου του γένους.

4. Η Ανάσταση και η Ανάληψη του Χριστού έγιναν για χάρη μας: Γι αυτό, αν και έγιναν πολλές αναστάσεις και αναλήψεις, εμείς δεν γιορτάζουμε καμιά απ’ αυτές όπως γιορτάζουμε την Ανάσταση και την Ανάληψη του Κυρίου, επειδή εμείς ούτε είμαστε ούτε θα γίνουμε συμμέτοχοι σε εκείνες. Η ωφέλεια που έχουμε από όλες αυτές δεν είναι παρά η πίστη στην Ανάσταση και στην Ανάληψη του Σωτήρα μας, στις οποίες είμαστε και θα γίνουμε όλοι μας συμμέτοχοι. Επειδή αυτή είναι η Ανάσταση και η Ανάληψη της ανθρώπινης φύσης, και όχι μόνο αυτής της φύσης, αλλά και κάθε ανθρώπου που πιστεύει στο Χριστό και αποδεικνύει την πίστη του με έργα. Αλλά και επειδή αυτό που έγινε ο Κύριος έγινε για μας, αν και ήταν αγέννητος και άκτιστος κατά τη δική του θεότητα· και το βίο που έζησε για μας τον έζησε, για να μας υποδείξει το μονοπάτι που επαναφέρει στην αληθινή ζωή· και όσα έπαθε στη σάρκα Του για μας τα έπαθε, για να αποβάλλει τα πάθη μας· και για τις δικές μας αμαρτίες οδηγήθηκε στο θάνατο, και για μας αναστήθηκε και αναλήφθηκε, προετοιμάζοντας έτσι την ανάσταση και την ανάληψή μας στους ατελεύτητους αιώνες· γι αυτό και όλοι οι κληρονόμοι αυτής της ζωής μιμούνται, όσο είναι εφικτό, τον τρόπο συμπεριφοράς που φανέρωσε στην επίγεια οικονομία Του.

5. Η συμμετοχή των Χριστιανών στην Ανάσταση και Ανάληψη του Χριστού: Η αρχή της μίμησης αυτής σε μας είναι το Άγιο Βάπτισμα, που αποτελεί τύπο της ταφής και της Ανάστασης του Κυρίου· το μέσον της είναι ο βίωση των αρετών και ο τρόπος συμπεριφοράς που περιγράφεται στο Ευαγγέλιο· και το τέλος της η νίκη ενάντια στα πάθη που επιτυγχάνεται με πνευματικούς αγώνες και είναι πρόξενος μιας ζωής που είναι ανώδυνη, ανώλεθρη και ουράνια, όπως μας το λεει και ο Απόστολος: «αν ζήτε σαρκικά, θα αποθάνετε· αν όμως θανατώνετε τις πράξεις του σώματος με το πνεύμα, τότε θα ζήσετε» (Ρωμ. 8:13). Αυτοί λοιπόν που ζουν χριστιανικά μιμούνται τον τρόπο της ένσαρκης συμπεριφοράς Του· ο καθένας από αυτούς αποθνήσκει στο καιρό του, επειδή και Εκείνος απέθανε σαρκικά, και έτσι σαρκικά θα αναστηθούν όπως Εκείνος, ντυμένοι με δόξα και αφθαρσία, αν και αυτό δεν γίνεται τώρα, αλλά στο καιρό του, οπότε και θα αναληφθούν, σύμφωνα με τα λεγόμενα του απ. Παύλου: «με αρπαγή σε σύννεφα θα συναντήσουμε τον Κύριο στον αέρα, και έτσι θα είμαστε μαζί με τον Κύριο για πάντα» (Α Θεσ. 4:17).

6. Η Χαρά της Εορτής της Ανάστασης και της Ανάληψης: Βλέπετε πως ο καθένας μας, αν το θέλει, θα είναι συμμέτοχος και στην Ανάσταση και στην Ανάληψη, και μάλιστα κληρονόμος του Θεού και συγκληρονόμος του Χριστού (Ρωμ. 8:17); Γι αυτό χαιρόμαστε όταν γιορτάζουμε την ανάσταση, την ανύψωση και την αναστήλωση της φύσης μας, αλλά και την έναρξη της ανάστασης και ανάληψης του καθενός πιστού, καθώς προβάλλουμε σήμερα ανάμεσά μας τα λόγια του Ευαγγελίου που θα διαβαστούν (Λουκ. 24:36-53), ότι ο Κύριος, μετά την Ανάστασή Του, ήρθε και στάθηκε στο μέσον των μαθητών Του.

7. Η Παρουσία του Χριστού στερέωσε την πίστη των Μαθητών Του: Γιατί, λοιπόν, στάθηκε στο μέσον των μαθητών Του και έπειτα τους συνόδευσε; Το Ευαγγέλιο λεει, «Τους έβγαλε έξω μέχρι τη Βηθανία» και εκεί «σήκωσε τα χέρια Του και τους ευλόγησε» (Λουκ. 24:50)· για να τους δείξει ότι ήταν ολόκληρος σώος και αβλαβής· για να τους παρουσιάσει τα πόδια Του, ότι ήσαν υγιή και περπατούσαν σταθερά, παρόλο που είχαν υποστεί τρυπήματα από τους ήλους· αλλά και τα χέρια Του, που είχαν προσηλωθεί στο Σταυρό, και την πλευρά Του που είχε λογχισθεί, αν και μετέφεραν επάνω τους τα αποτυπώματα από τις πληγές, για να διαπιστώσουν το σωτήριο πάθος Του. Εγώ βέβαια πιστεύω ότι και το ότι «στάθηκε στο μέσον των μαθητών» δείχνει ότι ήθελε να στηριχθούν στα διαπιστευτήριά Του δια μέσου αυτής της φανέρωσης και ευλογίας. Γιατί δεν στάθηκε μονάχα στο μέσον όλων αυτών που ήσαν μαζί, αλλά και στο μέσον της καρδιάς του καθενός τους, στηρίζοντάς την με το διαπιστευτήριό Του· αφού για καθεμιά τους μπορεί να λεχθεί και το εξής λεγόμενο του Ψαλμωδού: «Ο Θεός είναι στο μέσον αυτής και δεν θα σαλευτεί» (Ψαλμ. 45:5). Γι αυτό λοιπόν έμεινα ν σταθεροί και αμετακίνητοι οι μαθητές του Κυρίου.

8. Η Ειρήνη του Κυρίου που έδωσε στους Μαθητές Του: Στάθηκε, λοιπόν, στο μέσον αυτών, και λεει σ’ αυτούς, «Ειρήνη υμίν», δηλ. αυτή τη γλυκιά, καθησυχαστική και συνηθισμένη προσφώνησή Του. Επειδή όμως η ειρήνη έχει διπλή σημασία, δηλ. εκείνη που έχουμε σε σχέση με το Θεό, που γεννιέται ακριβώς από την ευσέβεια, και εκείνη που έχουμε σε σχέση με τους άλλους, που γεννιέται φυσικά από την εντολή που δίνει το Ευαγγέλιο, είναι και τις δύο που έδωσε ο Κύριος με μία προσφώνηση στους μαθητές Του. Έτσι, όπως τους διέταξε να κάνουν, όταν τους έστειλε για πρώτη φορά και τους είπε, «σε όποια οικία εισέλθετε, να λέγετε, ειρήνη στον οίκο τούτο» (Λουκ. 10:5), το ίδιο κάνει και ο ίδιος τώρα καθώς εισέρχεται στην οικία στην οποία είχαν συναχθεί, δίνοντάς τους αμέσως την ειρήνη. Καθώς όμως του είδε θορυβημένους και ταραγμένους από την ανέλπιστη και παράδοξη θέα Του (εφόσον μάλιστα νόμισαν, όπως λεει η αφήγηση, ότι έβλεπαν κάποιο πνεύμα, δηλαδή κάτι το φανταστικό) ο ίδιος πάλι, αφού τους μίλησε ανοιχτά για τα αισθήματα της καρδιάς τους, και τους έδειξε ότι ήταν ακριβώς εκείνος στον οποίον έλεγαν πριν από το Πάθος και την Ανάσταση, «τώρα καταλάβαμε, ότι γνωρίζεις τα πάντα και δεν έχεις ανάγκη για να σε ερωτάει κανείς» (Ιωάν. 16:30), τους προσκαλεί να πληροφορηθούν την αλήθεια εξετάζοντάς και ψηλαφώντας Τον. Ύστερα όμως, όταν είδε ότι εκείνοι δέχθηκαν την αλήθεια εξετάζοντάς την, τους έδωσε και μια ακόμη επιβεβαίωση γι αυτήν: μαζί με την ειρήνη και την επικοινωνία τους πρόσφερε και τροφή καθώς τον έβλεπαν. Όπως λεει η αφήγηση, «ενώ αυτοί δυσπιστούσαν ακόμη και απορούσαν» -όχι βέβαια από διχογνωμία αλλά από τη χαρά - «τους είπε, έχετε τίποτε φαγώσιμο εδώ; και εκείνοι του έδωσαν ένα κομμάτι από ψάρι ψητό και μέλι από κερήθρα, τα οποία πήρε και έφαγε ενώπιόν τους» (Λουκ. 24:42)!

9. Γιατί και πώς έφαγε ο Αναστημένος Κύριος; Τράφηκε το άμωμο εκείνο σώμα μετά την Ανάσταση, όχι διότι χρειαζόταν τροφή, αλλά για να επιβεβαιώσει την ανάστασή Του και να αποδείξει ότι και τώρα είναι το ίδιο που έτρωγε μαζί τους και πριν από το πάθος που υπέστη· κατανάλωσε όμως την τροφή, όχι με το φυσικό τρόπο των θνητών σωμάτων, αλλά με τη θεία ενέργεια· ή όπως, θα μπορούσε κανείς να πει, η φλόγα καταναλώνει το κερί, με τη διαφορά βέβαια ότι η φλόγα χρειάζεται καύσιμη ύλη γι να συντηρηθεί, ενώ τα αθάνατα σώματα δεν έχουν ανάγκη τροφής για να συντηρηθούν.

10. Τι σημασία έχει το ψάρι και το μέλι που έφαγε ο Αναστημένος Κύριος; Έφαγε ένα κομμάτι από ψάρι ψητό και μέλι από κερήθρα, που είναι σύμβολα του μυστηρίου του Χριστού· γιατί ο Λόγος του Θεού ένωσε στο πρόσωπό Του (υποστατικά) τη φύση μας, που κολυμπούσε όπως το ψάρι στα νερά ενός βίου ηδονής και εμπάθειας και την καθάρισε με τη θεία και απρόσιτη φλόγα της θεότητάς Του από κάθε εμπαθή διάθεση, καθιστώντας την καθομοιωμένη με το θεό και κατά κάποιο τρόπο, φλογισμένη. Πράγματι, δεν ήταν μονάχα η φύση που ανέλαβε για χάρη μας, αλλά και κάθε άνθρωπος που έχει αξιωθεί να απολαμβάνει την κοινωνία μαζί Του, που θεώνονται όταν μετέχουν στη θεία φλόγα, την οποία ήρθε να βάλλει στη Γη ο Κύριος. Επίσης η φύση μας προσομοιάζει με την κερήθρα του μελισσιού, γιατί κατά κάποιο τρόπο έχει το λογικό θησαυρό αποθησαυρισμένο μέσα στο σώμα όπως το μέλι στην κερήθρα· ο καθένας μάλιστα που πιστεύει στο Χριστό μοιάζει με τούτο· γιατί έχει τη χάρη του θείου Πνεύματος εναποτεθειμένη μέσα στην ψυχή και στο σώμα , όπως το μέλι στην κερήθρα. Έφαγε, λοιπόν, από αυτά ο Κύριος, επειδή ευχαρίστως καθιστά τροφή Του τη σωτηρία του κάθε ανθρώπου που μετέχει στη φύση· Δεν ντο πήρε μόνος Του το κομμάτι αυτό, αλλά Του προσφέρθηκε από τους μαθητές Του· διότι οι μαθητές Του μόνον τους πιστούς οδηγούν σ’ Αυτόν ξεχωρίζοντάς τους από τους άπιστους.

11. Η μαρτυρία των Γραφών για τα γεγονότα του βίου του Χριστού: Αφού λοιπόν έφαγε ο Κύριος ψάρι και μέλι ενώπιον των μαθητών Του για τους παραπάνω λόγους, έπειτα τους υπενθύμισε τους λόγους Του, τους οποίου προείπε όταν πλησίαζε το πάθος Του, παρουσιάζοντας και με τον τρόπο αυτό την αλήθεια για τον Εαυτόν Του· διότι όπως τους τα προείπε, έτσι και έγιναν τα πράγματα· και έτσι τους άνοιξε το νου για να κατανοήσουν τις Γραφές και να γνωρίσουν ότι όπως γράφουν έτσι και έγινε και έτσι έπρεπε ο Μονογενής Υιός του Θεού να γίνει άνθρωπος, από φιλανθρωπία που μοιάζει με απερίγραπτο πέλαγος, να φανερωθεί, να μαρτυρηθεί από τον ουρανό με Πατρική φωνή και με την επιφάνεια του θείου Πνεύματος· έπρεπε, επίσης, να πιστοποιηθεί με θαύματα και με εξαίσια έργα και λόγους· να Τον φθονήσουν και να Τον παραδώσουν εκείνοι πού δεν ζητούσαν τη δόξα του Θεού αλλά τη δόξα των ανθρώπων· να σταυρωθεί, να ενταφιαστεί και την Τρίτη ημέρα να αναστηθεί, αλλά και να κηρυχθεί στο Όνομά Του μετάνοια και άφεση αμαρτιών, αρχίζοντας το κήρυγμα από τα Ιεροσόλυμα. Σε όλα αυτά μάρτυρες και κήρυκες έγιναν εκείνοι πού ήσαν αυτόπτες και υπηρέτες Του. Σ αυτούς παράγγειλε, αφού τους υποσχέθηκε ότι θα στείλει από τους ουρανούς την επαγγελία του Πατέρα, δηλ. το Πνεύμα το Άγιο, να καθήσουν στην Ιερουσαλήμ μέχρις ότου ενδυθούν «δύναμιν εξ ύψους».

12. Η σημασία της Ανάληψης και η πρόρρηση της Επανόδου του Χριστού: Αφού, λοιπόν, μίλησε στους μαθητές Του ο Χριστός με αυτόν τον τρόπο, τους οδήγησε έξω από την οικία και συμπορεύτηκε μαζί τους μέχρι τη Βηθανία, όπου τους ευλόγησε και τους αποχωρίστηκε, ανεβαίνοντας στον ουρανό· ανέβηκε ένδοξα στον ουρανό χρησιμοποιώντας φωτεινή νεφέλη σαν όχημά Του και εισήλθε στα αχειροποίητα Άγια των Αγίων και κάθισε στα δεξιά της Μεγαλωσύνης στους ουρανούς καθιστώντας τη φύση μας ομόθρονη με Εκείνον. Επειδή όμως οι Απόστολοι δεν σταμάτησαν να κοιτάζουν στον ουρανό, πληροφορήθηκαν με την μεσολάβηση αγγέλων ότι με τον ίδιο τρόπο θα ξανάλθει από τον ουρανό ενώ όλοι θα Τον ατενίζουν (Πραξ. 1:10). Το ίδιο είχε προλεχθεί από τον Κύριο και μάλιστα είχε προβλεφθεί πριν από Αυτόν από τον Δανιήλ, που είπε: «Είδα κάποιον σαν Υιό Ανθρώπου να έρχεται επάνω στις νεφέλες του ουρανού» (Δαν. 7:13). Ο Κύριος είπε, «όλες οι φυλές θα δουν τον Υιό του Ανθρώπου που θα έρχεται επάνω στις νεφέλες του ουρανού» (Ματθ. 24:30).

13. Η ανταπόκριση των Μαθητών: Τότε οι Μαθητές προσκύνησαν στο Όρος των Ελαιών από όπου αναλήφθηκε, τον υπερουράνιο Δεσπότη που κατέβηκε από εκεί και εξίσωσε τη Γη με τον Ουρανό, και μετά πάλι ανέβηκε εκεί από όπου είχε κατέβει, και ένωσε τα κάτω με τα άνω, και συνέστησε μία Εκκλησία, ουράνια και επίγεια, προς δόξα της φιλανθρωπίας Του· Ύστερα επέστρεψαν οι μαθητές χαρούμενοι στην Ιερουσαλήμ και ήσαν συνέχεια στο Ναό έχοντας το νου τους στον ουρανό, αναπέμποντας αίνους και ευλογίες στο Θεό ετοιμάζονταν να υποδεχθούν την επιδημία του θείου Πνεύματος που τους είχε προαναγγελθεί.

14. Η Ανάληψη του Χριστού και η ουράνια πολιτογράφηση των Χριστιανών: Αυτό, αδελφοί μου, είναι σε συντομία το πολίτευμα εκείνων που φέρουν το όνομα του Χριστού· να περιμένουν με δεήσεις και προσευχές και με τα μάτια της διάνοιάς τους στραμμένα προς τα πάνω όπως των αγγέλων προς τον επουράνιο Δεσπότη· να Τον αινούν και να Τον ευλογούν με ανεπίληπτο τρόπο συμπεριφοράς και έτσι να βρίσκονται σε αναμονή της μυστικής παρουσίας Του, όπως το λεει και ο Ψαλμωδός: «Θα ψάλω και θα προσέχω στην άμεμπτη οδό, πότε θα έλθεις προς με» (Ψαλμ. 100:2). Το ίδιο έλεγε και ο μέγας Παύλος: «Το δικό μας το πολίτευμα είναι στον ουρανό, όπου εισήλθε πρόδρομος για χάρη μας ο Ιησούς» (Φιλ. 3:29 και Εβρ. 6:20). Σ’ αυτό μας καθοδηγεί και ο κορυφαίος απόστολος Πέτρος, όταν λεει: «Να ζωστείτε στη μέση της διάνοιάς σας, να μείνετε απόλυτα άγρυπνοι, να ελπίζετε στη χάρη που έρχεται σε σας με την αποκάλυψη του Ιησού Χριστού, τον οποίον αγαπάτε αν και δεν Τον βλέπετε» (Α Πετρ. 1:13). Αυτό υπαινίσσεται και ο Κύριος όταν λεει: «να έχετε ζωσμένη τη μέση σας και τους λύχνους σας αναμμένους και να είσαστε σαν άνθρωποι που περιμένουν ντον Κύριό τους πότε θα επιστρέψει» (Λουκ. 12:35). Με τον ίδιο τρόπο δεν κατάργησε το Σάββατο, αλλά το αναπλήρωσε, δείχνοντας ότι είναι πράγματι ευλογημένο το Σάββατο σαν η ημέρα της κατάπαυσης όλων των σωματικών έργων για να επιτευχθεί κάτι καλύτερο· γι αυτό και συνδέεται η ημέρα αυτή με την ευλογία, δηλ. με την απαλλαγή μας από τα γήινα έργα που λίγο αργότερα θα καταργηθούν, και με την αφοσίωσή μας στο Θεό από τον οποίο θα ζητάμε με ακαταίσχυντη ελπίδα τα ουράνια και άφθαρτα.

15. Το Σάββατο του Νόμου και ο Σαββατισμός του Κυρίου: Στο Νόμο της παλαιάς Διαθήκης το Σάββατο ήταν μία από τις ημέρες της εβδομάδας, γι αυτό και νόμισαν οι ανόητοι Ιουδαίοι ότι ο Κύριος κατάλυσε το νομιζόμενο Σάββατο. Εκείνος όμως είπε, «Δεν ήλθα για να καταργήσω το Νόμο, αλλά να τον εκπληρώσω» (Ματθ. 5:17). Πώς λοιπόν δεν κατάργησε τούτο το Σάββατο, αλλά εκπλήρωσε το Νόμο και κατά τούτο; Το έκαμε αυτό με την υπόσχεση ότι θα δώσει το Πνεύμα το Άγιο σε εκείνους που Το ζητούν ημέρα και νύχτα, και με την εντολή να είναι πάντοτε όρθιοι και άγρυπνοι, αλλά και λέγοντάς τους: «να ετοιμάζεστε, γιατί έρχεται ο Υιός του Ανθρώπου την ώρα στην οποία δεν Τον περιμένετε» (Ματθ. 24:44). Έτσι κατέστησε όλες τις ημέρες ευλογημένα Σάββατα για όσους απεφάσισαν να τον υπακούουν απόλυτα, και γι αυτό δεν κατάργησε αλλά αναπλήρωσε το Νόμο και όσον αφορά στο ζήτημα τούτο.

16. Ο Σαββατισμός των πιστών: Εσείςπου είσαστε μπλεγμένοι στα κοσμικά πράγματα, μπορείτε να κάνετε όλες τις ημέρες σας Σάββατα με το απόσχετε από κάθε κακή πράξη, και θα το κατορθώσετε αυτό αν αποβάλετε την πλεονεξία και την απέχθεια του ενός προς τον άλλον. Όταν τελικά έλθει η ημέρα που είναι πιο σωτήρια από τις άλλες, πρέπει να σχολάζετε ακόμη και από αθώα έργα και λόγια, και να παραμένετε στην Εκκλησία του Θεού με υπομονή, προσφέροντας την ακοή σας με σύνεση στην ανάγνωση και τη διδασκαλία και παραμένοντας αφοσιωμένοι με κατάνυξη στη δέηση, στις προσευχές και στους ύμνους προς το Θεό. Έτσι θα αναπληρώσετε και εσείς το Σάββατο συμπεριφερόμενοι σύμφωνα με το Ευαγγέλιο της χάριτος του Θεού και στρέφοντες το βλέμμα της διάνοιάς σας προς το Χριστό, που είναι εγκαταστημένος επάνω από τις ουράνιες αψίδες μαζί με τον Πατέρα και το Πνεύμα Η «εν Κυρίω» ανάπαυση μας με την αποχή μας από το κακό: δηλ. στο Χριστό, που μας κατέστησε υιούς Θεού, όχι απλά υιοθετημένους κατ’ όνομα, αλλά συγγενείς με τον Θεό και μεταξύ μας με την κοινωνία του θείου Πνεύματος, αλλά κι με Σάρκα και το Αίμα Του.

17. Η μεταμόρφωση του πρώτου σε δεύτερο Αδάμ: Ας φυλάσσουμε, λοιπόν, ανάμεσά μας αυτή την ενότητα με αδιάλυτη αγάπη. Ας αποβλέπουμε πάντοτε προς τα πάνω προς τον Γεννήτορά μας· γιατί δεν είμαστε τώρα πια χοϊκοί από τη γη, όπως ο πρώτος άνθρωπος, αλλά είμαστε από τον ουρανό, όπως ο δεύτερος άνθρωπος, ο Κύριος. Όπως είναι ο χοϊκός, έτσι είναι και οι χοϊκοί, και όπως είναι ο επουράνιος, έτσι είναι και οι επουράνιοι. Όπως λοιπόν φορέσαμε την εικόνα του χοϊκού, έτσι ας φορέσουμε και την εικόνα του επουράνιου (Α Κορ. 15:38συν), έχοντας την καρδιά μας στραμμένη προς τα πάνω, προς Αυτόν για να παρατηρούμε το μεγάλο αυτό θέαμα, δηλ. τη φύση μας, που διαιωνίζεται με την άϋλη φλόγα της θεότητας. Ας αποβάλλουμε τη σχέση μας με τους δερμάτινους χιτώνες, τους οποίους φορέσαμε εξ αιτίας της παράβασής μας, και ας σταθούμε στη αγία Γη, αποδεικνύοντας ότι ο καθένας μας έχει τη δική του αγία γη με την αρετή και με την ακλόνητη πίστη προς το Θεό.

18. Φωτισμός και αιώνια ζωή με βάση το θείο Φως: Έτσι θα έχουμε παρρησία, όταν έλθει ο Θεός με τη φλόγα του Φωτός Του, να τρέξουμε σ’ Αυτόν να φωτιστούμε, και έτσιφωτισμένοι να ζήσουμε μαζί Του αιώνια, για τη δόξα αυτού του ανώτατου Φωτός, της τρισήλιας και μοναρχικής Θεότητας στην οποία ανήκει όλη η δόξα, το κράτος, η τιμή και η προσκύνηση και τώρα και πάντοτε και εις τους ατελεύτητους αιώνες, ΑΜΗΝ.